Fatihin yanındaki bilgisiz âlimler, Bizans'ı taklide giriştiler... İslâm'a aykırı bir Müslüman ruhbanlığı kuruldu. Ulemamız, kıyafete kadar Rum ruhbanını örnek aldı. Türk milleti, bu sebepten dolayı, daha sonra Batı'ya yöneleceğine Doğu'ya çevirdi yüzünü. Oysa Doğu medeniyetleri (Arap ve İran) o devirde bütün güçlerini tüketmiştiler, çöküş ve çürüyüş humması içindeydiler. Kısaca, 0 zamanın ricali hakikati görüp istanbul denilen kürsüden Doğu'ya değil de, Kadim Yunan ve
Roma'ya baksalardı, İngiliz ve Fransızlar bizim halimizde bulunacaklardı şimdi... Evet, biz dini, irfanı hatta lisanın bir kısmını Doğu'dan aldık. Ama bunları iktibas ettiğimiz vakit, Doğu'da din, irfan, lisan canlılık ve seyyaliyetini kaybetmiş, duraklama aşamasına girmişti, Kanuni zamanı da Osmanlı cehlinin en koyu devridir. Hızlanan düşüş o zaman başlar. Avrupa'da ise Rönesans, Reform, keşifler ve sömürge hareketleri birbirini kovalar, Zamanın zaferden sarhoş Osmanlı ricali ise olan bitenlerden tamamen habersizdiler... Kanuni`nin bende gâni ricali,asırlarında, devrin gelişmelerine yabancıydılar."