Moğol Fetihleri
Kubılay'a tabi olan kardeş Altın-Ordu, İlhanlı, Çağatay imparator
lukları ile bunlara tabi olan devletlerle birlikte Büyük Moğol
Kağanlığı 44 milyon km' bir toprağa sahip bulunuyordu. O za manki dünyanın 64 milyon km' kadar olduğu hatırlanırsa, dünyanın üçte ikisinin ve dünya nüfusunun üçte ikisinden fazlasının Moğol idaresinde birleştiği anlaşılır. Gene Kubılay zamanında Fransa'da 10, İngiltere'de 2 milyon nüfusun yaşadığı hatır
lanmalıdır. Marco Polo, Kubılay hakkında «Hazret-i Adem'den beri yeryüzüne gelmiş en büyük ve en zengin hükümdarı dediği, onun nüfuzunun Kore ve Çinhindi'nden Tibet'e, Moğolistan'a, Orta Asya ve İran'a, Rusya'ya ve Anadolu'ya yayıldığını hayranlıkla anlattığı zaman, en küçük mübalağada bulunmuyordu. Türkiye imparatorluğu da Kubılay'ın tabii olan İlhan Abaka'nın bir tabii idi. Bundan, Moğol Büyük Kağanlığı'nın azameti iyice anlaşılır.
Sayfa 243 - c.1Kitabı okuyor
EN GÜÇLÜ DEVİR
İmparator Ssedan (409-423) sonra Tabgaç hanedanına altın devir yaşatacak olan T'ai-wu başa geçti (424-452). Önce Ch'in Devleti'ni, sonra 427 yılında Hsia Devleti'nin başkentini, 425 yılından itibaren bütün İç Moğolistan'ı zapt etti (436). 435-439 yılları arasında batıdaki Wu-sun, Yue-pan, Kuca, Kaşgar, Karşar ve Turfan gibi 30 kadar ülkeyi kendine bağladı. 439'da Kansu'daki son Hun devletini yıktı. 450 yılında ise Güney Çin'deki Yang-tse Irmağı'na kadar ulaştı.
Tabgaç hükümdarı Budizmin bozkır kökenli halklara zararını anlamış olsa gerekir. Çünkü Türk kökenli halklar arasında Bu- dizm'in yayılmasını engellemek için 438'de bir ferman çıkarmış; 446 yılında ise buna uymayanları baskı altına almıştı.
Diğer taraftan Tabgaç Devleti, 430'lu yıllara doğru büyük bir yayılma hamlesine girişmiş; 431 yılında Hsia Devleti'ni, 439 yılında da Kuzey Liang Devleti'ni ortadan kaldırarak Kuzeybatı Çin'i kendine bağlamayı başarmıştır. Batı Liang Devleti daha 420'de yıkılmıştı. Kansu'nun ele geçirilmesiyle birlikte Tabgaç Devleti artık Doğu ve Batı Türkistan'dan gelen ticaret yollarına hakim olma fırsatı yakalamıştı. Bundan sonra Tabgaç başkentine Batı ülkelerinden hatta Hindistan'dan dahi gelen elçilik heyetleri söz konusudur.
Nihayet, 440'lı yıllara gelindiğinde Tabgaç Devleti bütün Kuzey Çin'e hakim olmayı başarmış; Doğu Asya'nın en büyük devleti konumuna yükselmişti. Bundan sonra Orhun Yazıtları başta olmak üzere Tabgaç (T'o-pa) adı bütün Çin için kullanılır hale gelmiştir.
Sayfa 88Kitabı okuyor
Kuzey Çin'de uzun süreden beri devam edegelen anarşi ortamın- da yeni bir güç ortaya çıkma fırsatı elde ediyordu. Bu devletin asıl adı Çince To-pa'dır. Bunun Türkçe yazılı metinlerden Tab- gaç olduğunu anlıyoruz. Devlet Çinlileşme sürecini tamamladık- tan sonra Çin tarih literatüründe Wei adıyla anılmıştır. Yine Çin kaynaklarında Pei Wei / Kuzey Wei olarak bilinmektedir. Kendi- ne Shan-hsi Eyaleti'nin kuzeyinde yükselme imkânı bulmuştur. Aslına bakılırsa Tibet kökenli Fu-chien, eski T'o-pa Devleti'ni 376 yılında ortadan kaldırmıştı. Buna rağmen esaslı bir yok ediş olmamış; ülke çok sayıda küçük parçaya bölünmüştü. Bunlardan biri Hun kökenli bir kabilenin eline geçmişti. O esnada onların yeniden güçlenmeleri beklenmiyordu. Ancak kuzeyde yaşayan ve sayıları 119 olduğu tahmin edilen kabile grubu onlara bağlanın- ca hızla kuvvetleri arttı. Bu esnada yüzyıllardan beri gerçekleşen göçler neticesinde birçok Hun (Hsiung-nu) ve Hsien-pi kökenli kabile Shan-hsi'nin etrafında yaşıyordu. Bu durum Tabgaçların (T'o-pa) kökeni konusunda tartışmalar yaratmıştır. Bu hüküm- dar ailesinin Kuzey Moğolistan ile Kuzey Mançurya arasından 3. yüzyılda güneye göç ettiği bilinmektedir. Geldikleri yerde ilk Tai Devleti'ni (338-476), To-pa Beyliğini kurmuşlardır. Bu beyliğin etrafında 385 yılından itibaren toplanan kabileler arasında hem Türk hem de Proto-Moğol sayabileceğimiz gruplar bulunuyordu. Özellikle yönetici kesimin Türk kültürü özellikleri taşıdığı açıkça anlaşılmaktadır.
Sayfa 78Kitabı okuyor
Türklerin Moğollaşması
Anadolu'nun fethi ve iskanı başlayınca Türkistan, eski nüfus kesafetini kaybetti. Zamanla Moğolistan'daki Türkler laşey kabiline indiler ve bir kısmı da Türkçe'yi unutup Moğolca konuşmaya başlıyarak Moğol'laştı.
Sayfa 112 - c.1Kitabı okuyor
Ülkeler topraklarının yüzölçümü kadar değil, o topraklarda yaşayan insanların beyinlerinin yüzölçümü kadar gelişmiştir. Japonya'nın Moğolistan'dan daha büyük olmasını sağlayan topraklarının yüzölçümü değil, beyinlerinin yüzölçümüdür.
15. Asrın en büyük devlet adamlarından olan Timur 30 sene süren çabaları sonucunda İzmir Körfezi ile Moğolistan arasında uzayıp giden Kıpçakların topraklarına kadar yayılan bölgeler içinde o dönemde sayıları 400 milyonun civarında olan Müslüman toplumları bir devletin bayrağı altında toplamıştı.
