Namaz insana benzer. Şüphesiz ki insan zahirî uzuvlarının ve ruhtan ibaret olan bir de bâtının varlığıyla tam bir insan olur. Kalp, akciğer ve beyin gibi uzuvlardan bazısı olmadığında insan yaşayamaz. Göz, el ve ayak gibi bazı uzuvlar olmadığında ise yaşayabilir ancak bazı şeyleri yapamaz. Kaş, sakal ve kirpikler gibi bazı vücut parçalarının yokluğunda ise insan yaşamaya devam eder, her şeyi yapabilir ancak güzelliği eksik olur. Kaşların kavisli olması ve siyah saç gibi bazı özelliklerin yokluğunda ise güzelliğin aslına bir zarar gelmez ancak güzellik mükemmel olmaz.
İşte namaz da böyledir. Namazın rükünleri vücudun kalbi, akciğeri ve beyni yerine geçer. Vacipleri gözler, eller ve ayakların yerine geçer. Bundan dolayı vacipleri kasten terk etmek namazı bâtıl hâle getirir. Ancak bu durum, rükünlerin kasten terk edilmesinden her hâlükârda ehvendir ve vaciplerin terk edilmesinde olduğu gibi sehiv secdesiyle telafi edilmez.
Namazın sünnetleri ise kaş, sakal ve kirpikler yerine geçer. Kılınma şekilleri de kaşların kavisli ve saçın siyah olması gibidir. Namazın ruhu niyet, ihlas, huşû ve namazda başka bir şey düşünmemektir.
Sayfa 157Kitabı okudu
Namazın dosdoğru kılınması demek:
Vaktinde farzları, sünnetleri, rükûnleriyle kılınması, en yüksek bir ibadet olarak eda edilmesidir.
Namazın ikamesi, aslında namaza rağbet edilmesi, değerinin yüksek tutulması anlamına gelir.
Sayfa 79 - Çıra YayınlarıKitabı okuyor
MAZMAZA VE İSTİNŞAK'IN HİKMETİ
Abdest, temizlik ve güzellik manalarına gelmektedir. Vücudumuzdaki belirli organların yıkandığı dini bir temizliktir.
Abdest, namazın anahtarıdır. Abdestin; farzları, sünnetleri, müstehapları vardır ve her birerinin insan vücuduna maddi ve manevi faydaları, güzellikleri vardır.
Bizler bilelim veya bilmeyelim, farkında olalım veya olmayalım Allâhü Teâlâ'nın emirlerinde ve yasaklarında birçok hikmet vardır. Ve bu hikmetler hiç şüphesiz Allâhü Teâlâ'nın bizlere birer ikramıdır. Mazmaza ve istinşâk da buna güzel bir misaldir.
Mazmaza, ağza su verip çalkalamaktır. İstinşâk ise suyu burna çekmektir. Mazmaza ve istinşâk abdestte sünnettir, gusülde ise (Hanefi mezhebinde) farzdır.
Abdeste mazmaza ve istinşakla başlanmasının hikmeti şudur:
Abdest, ancak içine herhangi bir şey karışmamış temiz su ile yerine gelmiş olur. Suyun; renk, tat ve koku olmak üzere üç özelliği vardır. Abdest alan kimse suyu görür ve renginin abdest için uygun olduğunu bilmiş olur. Sonra mazmaza yaparak tadını, istinşâk ile de kokusunu hisseder. Böylelikle abdestin farzlarının birincisi olan yüzü yıkamadan önce suyun abdeste uygun olduğunu anlamış olur.
Sual
Selâm verene sadece “ve aleyküm selâm” mı demelidir, yoksa “ve aleyküm selâm ve rahmetullah” mı demelidir?
Cevap
Esselâmü aleyküm diye selâm verene, “ve aleyküm selâm ve rahmetullah” demek iyi olur. “Esselâmü aleyküm ve rahmetullah” diye selâm verene, “ve aleykümüsselâmü ve rahmetullahi ve berekâtühü” denir.” Esselâmü aleyküm ve rahmetullahi ve berekâtühü” diyene aynen cevap verilir. Bir şey ziyâde edilmesi uygun değildir. Çünki İbni Abbas, birine selâm verirken, Esselâmü aleyküm ve rahmetullahi ve berekâtühü ve mağfiretühü şeklinde söylendiğini gördü. O kişiyi böyle söylemekten men’ etti. “Meleklerin durduğu yerde siz de durunuz.” Yani ve berekâtühüden sonra bir şey ziyâde etmeyiniz. “Her şeyin bir sonu vardır. Selâmın sonu da berekâtühü’dür” dedi. (Tergibü’s-Salât, Namazın Sünnetleri faslı)
Ekrem Buğra Ekinci
Namazın huşû' içinde kılınabilmesi için:
*Namazın ön şartları olan taharet, abdest ve setr-i avret gibi emirlerde titiz olmak gerekir.
*Namazın kesinlikle ilk vaktinde kılınmasına çalışılmalıdır.
*Cemaatle kılınmayan namazı eksik görmeliyiz.
*Farzların öncesi ve sonrasındaki nafileler muhakkak kılınmalıdır.
*Namazın sünnetleri ve adabı ihmal edilmemelidir.
*Namaz zihni meşgul edecek şeylerin bulunmadığı bir yerde kılınmalıdır. Hatta nakışlı, resimli seccade bile kullanılmamalıdır.
*Namazda, tefsiri bilinen yerler okunmalıdır.
*Her namazdan sonra, o namazın kabul olması için dua edilmelidir.
Sayfa 208
Namaza Dair Bazı Fıkhî Bilgiler
•Farz ile sünnet arasında fazla oyalanmak, konuşmak, bir şey yemek, içmek uygun değildir. Zira bunlar, namazın sevabını azaltır.
•İmamın, farz namazdan selam verdikten sonra, sünnet kılmak için farzı kıldığı yerin biraz soluna durması, cemaatin de son sünnetleri, farz kıldıkları yerden farklı bir yerde kılmaları müstehabdır. Böylelikle mescide sonradan gelen kimseler, farzın kılınmış olduğunu da anlamış olurlar.
• Dua esnasında, semaya bakmak mekruhtur. Zira bunda edebe muhalefet ve Cenâb-ı Hakk'a cihet isnad etme tevehhümü vardır. Peygamber Efendimiz (s.a.v) bundan ümmetini menetmiştir.
•Uykuya dalmış bir kimseyi vakti geçmeden namaz kılmak için uyandırmak bir vazifedir. Uyuyan mâzur olabilir, fakat uyandırmayan mazur olmayıp günaha girer.
NAMAZLARA DAİR BAZI FIKHÎ BİLGİLER
• Farz ile sünnet arasında fazla oyalanmak, konuşmak, bir şey yemek, içmek uygun değildir. Zira bunlar, namazın sevabını azaltır.
• İmamın, farz namazdan selam verdikten sonra, sünnet kılmak için farzı kıldığı yerin biraz soluna durması, cemaatin de son sünnetleri, farz kıldıkları yerden farklı bir yerde kılmaları müstehâbdır. Böylelikle mescide sonradan gelen kimseler, farzın kılınmış olduğunu da anlamış olurlar.
• Dua esnasında, semaya bakmak mekruhtur. Zira bunda edebe muhalefet ve Cenâb-ı Hakk’a cihet isnat etme tevehhümü vardır. Peygamber Efendimiz (s.a.v.), bundan ümmetini menetmiştir.
• Uykuya dalmış bir kimseyi vakti geçmeden namaz kılmak için uyandırmak bir vazifedir. Uyuyan mazur olabilir, fakat uyandırmayan mazur olmayıp günaha girer.
Muhteşem! Mutlaka okuyun!
İnsanın tam mânâsiyle bir insan olabilmesi, gizli kuvvetleri ve görülen azaları iledir. İnsanın görülmeyen gizli ve iç kuvvetleri, hayat ve rühtur. Görülen kuvvetleri ise beden ve azalarıdır. Bu azalardan bazılarının yokluğu, insanın yokluğu demektir. Kalb, ciğer, beyin ve yokluğu ile insanın hayatı yok olan diğer bazı azalar gibi. Bazılarının
Sayfa 434Kitabı okudu
(Tadili Erkan’ı) terk etmenin yirmi altı kadar zararı vardir:
(1) Fakirliğe sebep olur.
(2) Ahiret uleması ona buğzeder.
(3) Adaletten düşer, şahadeti makbul olmaz
(4) Namaz kıldığı mekan, kıyamet gününde aleyhine şahadet eder
(5) Bir kimse tadili erkansız namaz kılarken öte yanında biri görüp söylemese günahkar olur
(6) O namazı geri
Namazın Sünnetleri Ve Edepleri
14- Eğer kişi mukim (yolcu olmayan) ise ve bir zaruret de yoksa
Fâtiha'dan sonra, sabah ve öğle namazlarında "Tivâl-i mufassal"den,
ikindi ve yatsı namazlarında "Evsat-ı mufassal"den, akşam namazın-
da ise "Kısâr-ı mufassal"den okuması.
Tivâl-ı mufassal: "Hucurât Sûresi"nden "Burûc Sûresi"ne kadar olan sûrelerdir.
Evsât-ı mufassal: "Burüc Sûresi"nden "Beyyine Süresi'ne kadar olan olanlardır.
Kısâr-ı mufassal: "Beyyine Sûresi'nden sonuna kadar olan sürelerdir.
Sayfa 71Kitabı okuyor
