Yükseliş Önderi Bir Aydın: Snelman
Daha Çar I. Alexandr’in sağlığında Fin kültürünü yükseltmek isteyenlerin
başına Snelman adında biri geçmişti. Bu nedenle bu kişinin hayatı ve
çalışmaları hakkında biraz bilgi vermekte yarar var:
Johan Wilhelm Snelman, 12 Mayıs 1806’da, Stockholm’da dünyaya gelmiş
ve 4 Temmuz 1881’de Danskarby’de vefat
Elimin altında şu sıralarda İ. Hakkı Sunata'nın Gelibolu'dan Kafkaslar'a I. Dünya Savaşı Anılarım ( İş Bankası yay., 2008) isimli günlüğü var. Bu yazıdaki alıntılar o günlükten yapılmış olsa da okuduklarımın tamamı aynı bir defter aslında.'Çünkü bu günlükte cepheden cepheye savrulan bir kişide her kişinin serüveni okunurken yazan da aynı isimsiz kişi, aynı "O" özne.
Böylesi bir günlüğü bir tür Kassandra kompleksine kapılarak yani onun nasıl biteceğini bilip de hiçbir şey yapamadan okumak çok acı bir deneyim. Bu satırları yazan, o, henüz her işin başlangıcında. Çünkü neler yaşayacağına dair hiçbir bilgisi yok. Bense her şeyi bilmekteyim. Örneğin o, seferberlik ilanı üzerine "Harp altı ay sürmeden sona erer," şeklinde adamakıllı yanılgılı bir tahminde bulunmakta. 6 ay süreceğini tahmin ettiği harp dört yıl sürecektir oysa.
Sayfa 73
Snelman, yeni yetişen Fin aydınlarının en güzel örneğidir. O bir avuç genç öğretmen, din adamı, avukat ve memurla birlikte halkın eğitilmesi ve eğitimin yaygınlaşması amacıyla adeta bir seferberlik ilan etmiştir.
İşte bu bir avuç insan, aydınlara şöyle sesleniyorlardı:
_ Aydın olmak demek, modaya uygun elbise, şapka giymek ve kolalı gömlek giyinmek demek değildir. Aydın kesim, halkın beyni konumundadır. Halkımız sizi iyi bir eğitim aldıktan sonra yüksek bir gelir elde edesiniz, geceleri eğlenesiniz diye sizi o konuma getirmemiştir. Böyle olanlar gerçek aydın olamazlar. Onlar yozlaşmışlardır.
Eğitim almış olanların tümü millî düşünceyi geliştirmeye, millî ruhu uyandırmaya, millî iradeyi güçlendirmeye mecburdurlar.
Köylülere, işçilere, halkın alt kesimlerine nasıl daha iyi bir konuma yükselebileceklerini öğretiniz!..
Halkımıza var olmanın değerini bilmeyi ve korumayı öğretiniz. Çorak topraklarımızda her köylünün, her işçinin daha insanca, daha sağlıklı, daha mutlu, daha akılcı bir hayat yaşayabileceklerini anlatınız!..
Halkımıza nasıl çalışmaları gerektiğini öğretiniz!..
Az maliyetli sağlıklı konutları nasıl yapabileceklerini gösteriniz!..
Kendilerinin ve çocuklarının sağlıklarını nasıl koruyabileceklerini öğretiniz!..
Mutlu bir aile hayatının nasıl kurulabileceğini, kadının erkeğe, erkeğin kadına nasıl davranacağını ve çocuklarının nasıl terbiye edileceğini anlatınız!..
Halkımızı, her işi zamanında yapmaya, disiplinli ve düzenli çalışmaya alıştırınız!..
Kendisinin ve başkalarının hukukunu gözetmesini öğretiniz!..
Snelman yeni yetişen Fin aydınlarının en güzel örneğidir. O bir avuç genç öğretmen, din adamı, avukat ve memurla birlikte halkın eğitilmesi ve eğitimin yaygınlaşması amacıyla adeta bir seferberlik ilan etmiştir.
İşte bu bir avuç insan aydınlara şöyle sesleniyorlardı:
- Aydın olmak demek, modaya uygun elbise, şapka giymek ve kolalı gömlek
Bu nasıl bir hissedistir?!
gözlerin,diyorum
gözlerin yabangülü,orman gölü, kırlangıç fırtınası
gözlerin oğul balı,zakkum denizi
gözlerin seferberlik
Ittihat Terakki Ağzından I. Dünya Savaşına Giriş
Harbe ancak kendimiz gerekli bulduğumuz zaman girebilirdik, o kadar. Almanlar böyle istemişti diye orduyu seferber edecek değildik. O nazik devrede Almanya İmparatorluğu ile bir antlaşma imzalamamızı tenkit edenlere verilecek cevap şudur:
Bir cihan harbi elle tutulacak hale gelmeden hayli önce İtilaf devletlerine
yanaşmak yolunda birçok
