Eğer bir adam örfe aykırı bir iş işlerse, bir gece elini ve ayağını bir direğe bağlayıp giderler. Sabahleyin o adamı ya helak olmuş yahut tulum gibi şişmiş olarak bulunup ettiği cümle günahlarını itiraf ederdi. Suçlulara böyle işkence edilirdi. Menemen'in bu derece ünlü sivrisineği vardır. Rivayet edilir ki sineklerin padişahı değirmenler yakınlarındaki bir kuyuda yaşarmış. Güneş batarken bir sivrisinek sürüsü bir duman bulutu halinde o kuyudan çıkar çehre yayılırlarmış. Çok defalar ahali bu kuyuya nef yağı, katran, çıra, çer-çöp gibi şeyler doldurup yakarlarmış. Alevler Nemrut'un ateşi gibi göklere kadar ulaşmış ama halk yine de kurtulamamış. Halen daha anlatılır ki Sultan Ahmed zamanında bir yüreği yaralı derviş yaşarmış. Bir Ramazan gecesi bu şehrimize ayak basmış; hangi haneye misafir olmak istediyse kabul olunmamış. Sabah olup namaz kılınca bu derviş camideki cemaate:
"Ey Melemen'in tul-i emele düşmüş hasis ve deni halkı Bu zayıf kulu bir gece konukluğa almayıp : 'İkramu'l-za'if ve lev kane kafiren' hadisiyle amel etmedinz ise bu hakirin size şu yadigarı olsun: Geceleriniz mutlu geçmesin. Her gece evsiz kalasınız" diye elinde tutuğu balmumundan yapılmış sivrisinek suretini ve kağıdı bu kuyuya bırakmış. O gece şehirdeki cümle halk sivrisinek derdinden namusu arı erk edip bağlara firar etmişler. O zamandan beri de şehrimize sivrisinek musallat oldu diye anlattılar.
Sayfa 74Kitabı okuyor
EŞREF'E DAİR
Nef'i alıp götürdü (Sihâm-ı Kaza)sını,
Çaldı,çağırdı,gitti (havâi)havasını...
(Eşref) Kemâle eyledi isâl doğrusu,
Şi'rin fusûl-ü hezlini, kısm-ı hecâsını.
- Sâdık VİCDÂNÎ-
Sayfa 245 - KIT'AKitabı okuyor
Zira akl-ı maaşın yani sadece dünya hayatını düşünen, ölüm sonrası sonsuz hayatı önemsemeyen aklın sefil hal ve durumuyla, her şeyi kavrayan akıl ve ölüm sonrasını düşünen aklın şan ve olgunluk dereceleri anlaşılsın.
Tevfik Allah'tandır.
Akl-ı maaş; hayvanî güçlerde hâkimdir. Onun şuuru olmadan diğer kuvvelere (organlara) hüküm yoktur. Tedbirin yuları ve bağı akl-ı maaşın onayına bağlıdır.
Nefse ait mezmun sıfatlar cüzi akıldandır.
Onun icraat makamının merkezi ise binlerce tecrübeyle sabittir ki, sadr yani göğüstür.
Öncelikle bu yönde nefsin karanlığı ve kederleri galiptir.
Ve yedi tavr üzerinedir.
Evvelkinde VEHM (kuruntu, yersiz korku), ikincide ZAN (şüphe), üçüncüde ŞEK (zan), dördüncüde HAYAL (zihinde tasarlayıp canlandırma) beşincide TAHMİN (aşağı yukarı fikir zuhûru), altıncıda HATIR-I NEF- SANÎ (nefse ait düşünceler) ve yedincide HACİS-İ ŞEY- TANİ (gam, keder, sıkıntı) meydana gelir. Bu hallerde, belli uzuvların her birini bir hayale düşürür. Düşürür de bu yüzden vücudun ahenk ve dengesi şaşırır.
Ta ki şerler ve şerliler ve günah işleme unsurları ve ruhanî kuvvelere sirayet eyleyip, kalb elçisinin getirdiği Hüda hevaya dönüşür. Kuvveler arasında fitne vuku bulur.
Şirk işaretleri ortaya çıkar. Büyük ihtilal meydana
gelir.
Vücut yapısını harab eder. İşte ufuklar âleminde, zahir dünyamızda meşhur olan haller de aynen öyledir. Zira; "Zahir batının ünvanıdır." denilmiştir.
-İyi düşün, doğru anla.
Cümle fende hâzık u üstâd ise virmez nef(i)
Olmayan 'ilmiyle âmil âlime râhat mı var
Sayfa 148Kitabı okuyor
Mürabata: Nefsin Uyarılarak Kınanması
Bil ki: En şedid düşmanın, kaburgalarının arasında bu lunan nefsindir. O nefis, kötülüğü emredici, şerre meyyal. hayırdan kaçırıcı olarak yaratılmıştır. Sen de" onun tezki- yesi, düzeltilmesi, kahrın zincirleriyle, Rabbinin ve yarada- nın ibadetine çekmesiyle emrolunmuşsun. Şehvetlerinden meriedilmesi, lezzetlerinden alıkonulmasıyla memursun. Eğer onu başıboş bırakırsan, serkeşlik ve saldırganılık ya par. Artık ondan sonra onu bir türlü mağlüb edemezsin. Eğer kınamak, cefa vermek, uzaklaştırmak ve levmetmek suretiyle onun yakasına yapışırsan, bu takdirde, senin nef -sin Cenab-ı Hakkın kendisiyle kasem ettiği "Nefs-i Lev- váme" olur. Umid ederim ki, Allah'ın nimetinden razı ve Allah'ı hoşnud eden kullarının zümresine dahil olmaya seni davet eden "Nefs-i Mutmaine" oluversin.
Aradık çok terâkìb ü ma'âcîn bulmadık nef'in
Mizâc-ı âdeme sabr u sükûnet hayli nâfi'dür
Sayfa 144Kitabı okuyor
"Laf koyalım kaafiye teng oldu duaya
Şimdengirü söz gevher olsa hezeyandır. "
(Nef'i)
Şair Nef'i'den 4.Murad'a
Sözüm...
En derinden uykulardan kaldırandır sözüm,
Güne el koyanları yıldırandır sözüm,
Zamanı zemini daralmış olanlara,
Gönüllerince zemindir, zamandır sözüm,
Cihan saltanatı zamanla sönerken,
Yandıkça daha da parıldayandır sözüm,
