J. J. Rousseau'nun inziva arzusuna hiç şaşmamalı: Böylesi ruhlar kartallar gibi tek başına kalmaya, yalnız yaşamaya mahkumdur. Ama tıpkı kartallar gibi onlar da enginleri görür ve yüksekten uçarlar: Bu da yalnızlıklarının büyüsüdür.
Sayfa 91
Halkın fikirleri hemen hemen her zaman basit ve değersiz. dir. Kulağına aşırı uygunsuz konuların rezillikleri ve olayla. rindan başka hiçbir şey gelmediginden, ona kadar varan her olguyu ya da söylemi bu aynı renklere boyar. Halk, soylu bir senyörle onurlu bir insan, ya da mevki sahibi bi- riyle sıradan vatandaş arasındaki en yüce türden bir iliş- kiyi görür mü? likini sadece koruyucu ve onun koruması altındaki bir kişi, ikincisini ise düzenbazlık ve muhbirlik gibi görür. Yüce gönüllülük ve ilginç durumların karıştığı bir cömertlik eylemini, sadece kurnaz bir adamın kandırmacayla kopardığı borç para gibi görür. Bazen namuslu bir kadının sevilmeye değer bir erkege olan tutkusu dillere düştügünde, bu sadece kaltaklık ve hovardalıktır halkın gözünde. Çünkü bu yargılar ayıplanması ve aşağılanma- si gereken çok sayıda vakayla önceden belirlenmiştir. Bu gözlemlerden çıkan sonuç şudur: Namuslu bir adamın başına gelebilecek en iyi şey, halkın gözünden kaçmaktır.
Sayfa 90
Dünya insanların çoğunun yüreğini katılaştırıyor. Ancak katılaşmaya daha az elverişli olanlar, kendilerine bir tür yapmacık duygusuzluk hâli icat etmeliler ki, ne erkekler ne de kadınlar tarafından kandırılsınlar. Topluma birkaç günlüğüne teslim olan onurlu bir insanın hissedeceği duy- gu acı ve hüzündür. Bunun sağlayacağı tek fayda, kendi köşesine çekilip yalnız kalmayı sevdirmesi olacaktır.
Sayfa 89
Akıllı bir adam, milyonerlerin olduğu bir mecliste 2000 ekü- lük bir gelirle mutlu olunabileceğini iddia eder. Milyonerler buna sertlikle hatta öfkeyle karşı çıkarlar. Onların evinden çıktığında arkadaş bildigi insanların, bu fikrine neden böyle sert bir tepki verdigini düşünür. Sonunda bulur. Çünkü bu kadar bir gelirle mutlu olması bu kişilere onlara bağımli olmadığını hissettirir. Zenginler azla yetinen her insanın kendilerinden her an kaçmaya hazır olmasından korkuyor- lar sanki. Bu durum tiranlara bir kölelerini kaybettiklerini düşündürür. Genelde bütün tutkular için böyle düşünebiliriz. Aşka olan zaafını yenen erkek kadınlara karşı iğrenç bir kayıtsızlık içine girer. Çok geçmeden kadınlar da onunla ilgilenmekten vazgeçerler. Bir filozofun servetiyle kimsenin llgilenmemesi belki de bu yüzdendir: Onun toplumu kışkırtacak ihtirasları yoktur. Mutluluğu için yapacak pek bir şey olmadığını görür ve olduğu gibi bırakırız onu.
Sayfa 86
Mutluluk kolay şey değildir. Onu kendimizde bulmak çok zordur, başka yerde ise hiç bulamayız. (Nicolas Chamfort)
Nicolas Chamfort
"Dünyada mutLu yaşamak için, ruhumuzun bazı yönLerini feLce uğratmak gerekiyor.."