..otofaji açlıkta enerji ve yedek parça temini için devreye girer. Çalışmalarda, açlıktaki en büyük menfaatin otofajiye eski hücrelerden yedek parça yapmak olduğu görüldü. Otofaji mekanizması da bir hayatta kalma mekanizmasıdır. En basit haliyle açlık durumunda mühim işler için gereken enerjiyi en kötü hücreleri yakıta çevirerek sağlamaktır.
apoptoz: hasarlı hücrenin planlı intiharı
Açlık ve uykuda, hücresel temizlik işlemi apoptozun yanı sıra hücresel geri dönüşüm ve yedek parça sistemi de çalışır. Yani otofaji ve mitofaji.
Doğrular incelir ama kopmaz.
Yaşlanma sürecini hızlandıran mTOR'dan bahsetmiştim. Tekrar hatırlayalım. mTOR aktivasyonu amino asit seviyelerine bağlı olarak gerçekleşir. Yüksek amino asit seviyeleri mTOR aktivasyonunu teşvik ederken düşük seviyeler inhibe eder. mTOR'un aktivasyonu aynı zamanda otofajiyi baskılar. Otofaji aktive olmazsa eski hücre artıklarımızdan kurtulamayız. Dolayısıyla protein tüketiminde de dengeli olmak gerekir.
Otofajiyi artırmak için şu yollara başvurulabilir:
1. Toplam kaloriyi azaltmak
2. Basit karbonhidratları ve şekeri azaltmak
3. Öğün aralarına minimum dört saat aralık koymak
4. Akşam öğünlerini erkene çekmek
5. Egzersiz yapmak
6. İyi bir uyku (otofaji en çok uykuda gerçekleşir)
Otofaji'nin aktive olması ile durması arasındaki temel belirleyici vücudunuza giren kalori miktarıyla ilgilidir. Otofajiyi başlatan sistem AMPK yolağıdır, açlıkla aktive olur; durduran ise mTOR yolağıdır, toklukla aktive olur. Basitçe, açlık veya az kalori alımının otofajiyi başlatmak için önemli bir etken olduğunu görüyoruz. AMPK yolu dediğimiz otofajiyi artıran yol, ortamda ATP olmadığında devreye girer. Bu yol açlıkla devreye girdiğinde otofaji başlatır. Vücut hem enerji üretmek için eskimiş hücreleri otofajiyle kullanır ve enerji azlığını bunlarla sağlar hem de kötü üretilmiş proteinlerden kurtulur. Dahası otofaji'nin yeterli olması durumunda yok edilen hücrelerin yerine hemen kök hücrelerden yeni hücreler gelir. Evet, kök hücrelerimiz gençliğimizin garantisidir ancak kafalarına göre gidip bir organı yenileyemezler. Önlerinin açılması gereklidir. Açlıkla aktive olan AMPK yolu dışında, bir de mTOR yolundan bahsettim. Bu yol bizi otofajiden alıkoyar ve eskilere fit olmak zorunda bırakır. Peki, bu yol nasıl aktif olur; çok yemekle. Özellikle basit karbonhidratlara, şeker içeren besinlere dayalı beslenme m-TOR yolunu aktive eder. Bu yol aktif ise otofajiyle temizlik yapılamaz. Aynı zamanda m-TOR yolu, yaşlanmaya bağlı tüm hastalıklarla el ele gider.
Alzheimer, Parkinson gibi hastalıklarda beyinde istenmeyen protein birikimlerinden ve bunları normalde temizleyen şaperon aracılı otofajiden bahsedilir. Yıllarca süren sürekli yeme alışkanlığı ve yaşlanma süreci otofaji sisteminin etkinliğini azaltarak bu protein birikimlerinin artmasına neden olur. Bu durumda yaşlandıkça uzun açlık periyotlarına, özellikle öğleden sonra başlayan açlıklara başlamanın hücre temizliği için gerekliliği ortadadır. Hatta yapabilen kişiler bu periyotları ayda birkaç güne uzatarak bu temizlik sürecini destekleyebilir.
İdeal olarak bizler, on saatten fazla süren açlık aralıklarını yapabiliriz ancak bu süreç akşam saatlerine denk gelmelidir. Öğleden sonraki öğünü ne kadar erken keserseniz vücudunuz için o kadar faydalı olur. Ayrıca asla bir şey yememeniz önemlidir çünkü selektif otofaji vücudunuzun bir tür stres altında olduğunu (bu durumda yiyecek eksikliği) algılayarak devreye girer. Dolayısıyla bir şey yerseniz, yediğiniz ne kadar sağlıklı ve kalorisiz de olsa, selektif otofajiden sıradan otofajiye geçersiniz ki sıradan otofajinin temizlik kapasitesi daha düşüktür.
Peki, hücre temizliği ne zaman olur?
Selektif otofaji işinin başlaması için açlık süresi önemlidir. Daha yaygın olan genel model otofaji dört beş saatlik bir açlık süresiyle başlar. Ancak bu özel otofajinin başlaması için on saatlik bir açlık süresi gerekir. Açlığı daha da uzatırsanız etkisi otuz altı saatte maksimuma ulaşır ve bu noktada da iki üç gün stabil kalır. Ancak daha uzun süreli açlık durumlarında otofaji etkili çalışmaz.
Otofaji aslında hücrelerin çeşitli durumlarla başa çıkmasına yardımcı olur:
◦ Zararlı proteinlerin temizlenmesi
◦ Bozuk veya hasarlı organellerin onarılması veya yok edilmesi
◦ Hücre içi patojenlerin ortadan kaldırılması (örneğin virüsler veya bakteriler)
◦ Stres veya açlık dönemlerinde enerji üretiminin sürdürülmesi
Tersine, aşırı yemek hücresel stres nedeniyle daha az AMPK duyarlılığına yol açabilir; bu da oksidatif stres, azalmış otofaji, metabolik sendrom, artmış yağlanma ve inflamasyona yol açar.
AMPK'nin marifetleri şu şekilde sıralanabilir:
• Şekerin yağ olarak depolanmasını durdurur.
• Yağların yakılmasını başlatır. • Kasların şekeri kullanmasını sağlar. ◦ Eski hücreleri "otofaji" denen sistemle yok edip gerekirse onları da enerji üretmek için kullanır.
• Kolesterol üretimini azaltır.
• Özellikle bel ve iç organ yağlanmasını azaltır.
• Kan trigliseridlerini düşürür.
• İnsülin direncini azaltır.
• Tümör hücre çoğalmasını yavaşlatan bir etkiye sahiptir.
• AMPK aktivasyonu uzun yaşam genlerini aktive eder.
• İnflamasyonu azaltır. •Nörodejeneratif hastalıkları azaltır.
• Gençliği uzatır.
Yürüyüş en iyi ilaçtır.
Hipokrat
Sayfa 60Kitabı okudu
Çok sayıda araştırma, gece açlığı ve kaliteli bir uykuyla, eski hücrelerimizden otofaji yoluyla kurtulup yenilenerek uyandığımızı gösterir. Uzun yaşamın sırlarından biri olarak gösterilen otofaji en iyi gece açken ve uyku olduğumuz zaman gerçekleşir.