Ey dostlar, imrenmeden ve ihtişamdan uzak ta aranızda yaşayıp gitsem, bizi bir araya getiren eşitlik olsa ve kader tayin etse nasibimizi!
"Vicdan," diye yazarlardı, "insanın en yüce şerefi olan vicdan, sadece ona bahşedilmiştir; adalet ve adaletsizlik, erdem ve kabahat kavramları insanın soylu ayrıcalığıdır.
"Paris Komünü ayaklanması, Enternasyonal saflarında yerel özerklik ve federalizm fikirlerine büyük itici güç kazandırdı. Paris, Fransa'nın tüm toplulukları üzerindeki merkezî imtiyazı dan gönüllü olarak vazgeçtiğinde, Latin ülkelerinin sosyalistleri için bu komün, devletin merkezî birlik ilkesine kömürler federasyonuyla karşı çıkan yeni bir hareketin çıkış noktası oldu. Onlar için komün, geleceğin siyasî birimi, aşağıdan yukarıya doğru organik olarak gelişen ve merkezî iktidarın insana otomatik olarak tepeden dayatılmadığı yeni bir toplumsal düzenin temeli haline geldi." 281
"Fransızlar kaşınıyor. Eğer Prusyalılar muzaffer olursa, devlet gücünün merkezîeşmesi Alman işçi sınıfının merkezîleşmesi için faydalı olur. Ayrıca, Alman hâkimiyeti Batı Avrupa işçi hareketlerinin merkezini Fransa'dan Almanya'ya kaydıracaktır. Alman işçi sınıfının teori ve örgütlenmede Fransızlardan üstün olduğunu görmek için, 1886'dan günümüze kadar her iki ülkedeki hareketi karşılaştırmak yeterli olur. Onun dünya arenasında Fransızlar üzerindeki üstünlüğü aynı şekilde bizim teorimizin Proudhon ve benzerlerininkine üstünlüğü anlamına da gelir." 283
"Devletin gerekliliğini savunan Enternasyonal'in otoriter kanadı, merkezîyetçiliği savunmaya devam ederken, bünyesindeki özgürlükçü kesim federalizmde sadece geleceğin siyasî bir idealini değil, kendi örgütlenme ve girişimlerinin de temelini bulmuştu. Çünkü Enternasyonal'in mevcut koşullarda dünyaya olabildiğince özgür bir topluluk modeli sağlaması gerektiğini düşünüyorlardı."
282
A. Smith ve Ricardo'ların "tarihi ve tasviri metodu" için yukardan bakan bir küçümseme ile konuşan M. Proudhon'un "tarihi ve tasviri metod"undan, işte bu bir örnektir.
Sayfa 34Kitabı okudu
Bu sanayi, M. Proudhon'un vasayımına göre, nedir? kaynağı nedir?
Sayfa 32Kitabı okudu
Katıksız demokrasi ayak takımının despotizmidir'', diyor Voltaire.*
"Demokrasinin temeli fazilettir''diyor Monesquieu*...
De Maistre:* "hırstır", diyor.
Demokrasi adaletin temelidir, Vacherot'ya* göre.
Proudhon'a göre, ruhani ve cismani bütün iktidarların sona ermesidir.
Thierry* için,
demokratik cumhuriyetlerin sonu ahlaki bir alçalıştır.
