Çalınmış zaman
Yıllar sonra yeniden okuduğum ve sonra da tekrar okuyacağım bir kitap. Bir roman olmanın çok öteside. Baş ucu kitabı olma özelliğinde. İnsanları, dünü ve bugünü anlama kılavuzu adeta.
Kitabı elime aldığımda aklıma getirdiği şey bir başka kitap oldu. Jay Griffiths'in Tik Tak'ı... Griffiths, bu muhteşem eserinde saate düşmandır ve saatin, insanların zamanını çalmak için icat edildiğini söyler ve özellikle Sanayi Devrimi ile çağ atlayan emek sömürüsü üzerinden anlatısını zenginleştirir. "Vakit nakittir." sözünü de bu hırsızlığın sloganı olarak görür adeta. Haksız da değildir aslında, bir iki haftalık tatil için bütün çalışan modern kölelik kavramının öznesi olan insana baktığımızda.
Tanpınar ise romanında "Saatin kendisi mekân, yürüyüşü zaman, ayarı insandır... Bu da gösterir ki zaman ve mekân, insanla mevcuttur!" der. Ustası Nuri Efendi üzerinden aktardığı asıl sorun da ayarsız saatlerdir. "Ona göre işlemeyen, kırılmış, bozulmuş bir saat hastalanmış bir insana benzerdi. Tabiatında mazurdu. Fakat ayarsız bir saatin hiçbir mazereti yoktu. O bir içtimai cürüm, korkunç bir günahtı. İnsanları iğfal etmek, onlara vakitlerini israf ettirmek suretiyle hak yolundan ayırmak için şeytanın baş vurduğu çarelerden biri de Nuri Efendiye göre, şüphesiz ayarsız saatlerdi."
Saat ve zaman hakkında siz ne düşünüyorsunuz? 
Tik Tak Zamana Kaçamak Bir Bakış 
Saatleri Ayarlama Enstitüsü
