Devlet; şiddetin en organize ve en yoğun biçimini temsil eder. İnsanın ruhu vardır, ama devlet ruhsuz bir makine olduğu için varlığını borçlu olduğu şiddetten kendini asla arındıramaz. (Mahatma K. Gandhi, 1935)
Sayfa 175 - İletişim Yayınları
Modernitede şiddetin en merkezi topolojik kaymalarından biri psişik, yani ruhsal içselleştirmedir. Şiddet, ruhun içindeki bir çatışma biçiminde yaşanır. Yıkıcı gerilimler dışa boşalmak yerine ruhu kemirir. Cephe artık Ben'in dışından değil, içinden geçer: "Demek ki kültür, bireyin tehlikeli saldırganlık zevkinin üstesinden gelmek için onu zayıflatıyor, silahsızlandırıyor ve zaptedilmiş bir şehirdeki bir işgal gibi, kendi içindeki bir kurumun gözetimine veriyor." İçimizdeki bu gemleyici güç Freud'a göre, vicdandır. Şiddetin tersine çevriliş yeridir vicdan: "Hatta bir kafirlik yapıp vicdanımızın doğuşunu, saldırganlığın bir tür içe dönüşüyle açıkladık." Başkalarına karşı saldırganlık, kendine karşı saldırganlığa dönüşür. Kişi başkalarına karşı saldırganlığını ne kadar bastırmaya çalışırsa, vicdanı o denli katı ve zorlayıcı hale gelir.
Yaptığı kötü bir şeyden söz eden ve onu düşünüp duran kişi derinlerine indiği kötülüğü düşünüyor demektir; insan neyi düşünüyorsa onun içine saplanmıştır —insan tüm ruhuyla düşündüğü şeyin içine batmıştır; bu yüzden de hâlâ kötülük içinde yüzmektedir. Elbette o kişi düzelemez, çünkü ruhu kabalaşacaktır, yüreği çürüyecektir, bundan da öte, üstüne üzüntülü bir hava çökecektir. Ne yararı var? Pisliği öyle de karıştırsan, böyle de karıştırsan pislik gene pisliktir. Günah işlemiş olmak ya da olmamak — cennette ne yararı olabilir bunun bize? Bunları düşüneceğin zamanı cennetin coşkulu mutluluğu için inciler dizerek geçirebilirsin, işte bunun için kutsal kitapta şöyle yazar: "Kötülükten ayrıl, iyilik yap." —kötülükten bütünüyle yüz çevir; o yolda düşünüp durma ve iyilik yap. Yanlış birşey mi yaptın? Öyleyse onu doğru birşey yaparak dengele.
Payel Yayınevi
Nükleer savaş: Eli kanlı insandan ruhu kanlı insana yolculuğumuz
Burada modern savaşı yaratan, çoğu nükleer savaşlar gibi önceki
savaşlarda da görülen nedenlerin tümünü değil yalnızca nükleer
savaşla ilgili tek bir ruhsal sorunu ele alacağım. Daha önceki savaşların ardında ne gibi nedenler yatarsa yatsın bu nedenler —saldırıya karşı savunma, ekonomik çıkarlar, kurtuluş, şan, belli bir yaşama biçiminin sürdürülmesi— nükleer savaş için geçerli olamaz, insanın ülkesindeki tüm insanların "en azından" yarısının birkaç saat içinde kül olup gittiği, tüm kültür merkezlerinin yıkıldığı, geride sağ kalanların ölenlere gıpta edeceği barbarca, acımasız bir yaşam bırakan böyle bir savaştan sonra savunmanın da, çıkarların da, kurtuluşun da, şanın da hiçbir anlamı kalmaz.
İmparatorluğu'nun birçok halkın birbirine kaynaşmış nüfusları ile dolu yeni ve büyük kentleri zararı telafi ede memiş; Yunanistan'ın daha geniş bir politik örgütlenme bulmak için çaba har cadığı ittifaklar kısa sürede iç yozlaşma ve dış şiddetin etkisi altında çökmüştü. Gücünü kendi sınırlamasından alan Yunanistan'ın eski ulusal
