Biz de bilirdik Siirt fıstığıyla yapılan baklavaları övmeyi mamafih konformist insanlar olmadık daha efenim.
1922 yılında okuduğu kitaplar arasında Reşat Nuri (Güntekin)'in Çalıkuşu romanının da olduğu bilinmektedir. Siirt Milletvekili Mahmut Bey'in günlük notlarından onun Çalıkuşu'nu okuduğunu öğreniyoruz: "21 Ağustos 1922, Akşehir - Düşmanda bir hassasiyet var. Bizim tarafta fevkalâde bir hareket, bir şey olduğu hissetmiş gibi… İki gündür Paşa, Çalıkuşu'nu okuyor. Öyle beğendi ve sevdi ki… Büyük hareketlerin arifesinde böyle bir şey okumak da çok dinlendirici. 22 Ağustos 1922. Bugün de Akşehir'deyiz. Paşa, daireden çıkmadı. Akşama kadar Çalıkuşu'nu okudu. Çok memnun oldu, takdir etti." Mustafa Kemal Paşa ileriki yıllarda Çankaya'da kütüphanecisi Nuri Ulusu'ya; Reşat Nuri Güntekin'in Çalıkuşu ile Aka Gündüz'ün Dikmen Yıldızı romanlarını çok severek okuduğunu bizzat söylemişti. Reşat Nuri'nin Çalıkuşu romanı 1921 yılında Vakit gazetesinde uzun süreli olarak yayımlanmıştı. İyi bir aileye mensup genç bir kızın Anadolu'ya giderek öğretmenlik yapması, kurtuluş mücadelesi yapan Türk toplumu için bir umut ışığı olmuştu. Kitap ise 1922 yılında basılmıştı. Savaş anında bile eğitim konusunda yapılacaklardan kendisini soyutlayamayan Mustafa Kemal Paşa'nın Çalıkuşu romanını sevmesi ve takdir etmesi doğal bir sonuçtu.
Sayfa 392 - Kırmızı Kedi YayıneviKitabı okudu
Mustafa Reşat, 1923’te Dahiliye Vekaleti tarafından Diyarbakır’a İkinci Sınıf Mülkiye Müfettişi olarak atanıyor. Öncelikli müfettişlik merkezi Siirt. İlaveten Bitlis, Genç, Muş, Van ve Hakkâri, mıntıkası dahilinde. Daha sonra buralara Diyarbakır, Mardin ve Siverek ekleniyor. Mustafa Reşat Bey’in Doğu vilayetlerine dair bilgisi ve gözlemleri dikkat çekici. Etnografik çalışma yapan bir araştırmacı gibi görev yaptığı, gezdiği, gördüğü ve geçtiği yerler hakkında tafsilatlı bilgiler topluyor. Buraların demografik, sosyo-ekonomik, sosyo-kültürel ve sosyo-politik yapısına ilişkin önemli notlar alır. Bu bölgeleri köy köy, kasaba kasaba, mezra mezra bilir.
Bir müfettiş olarak topladığı bilgiler, edindiği gözlem ve izlenimler ileriki dönemlerde devletin doğu vilayetlerinde uygulayacağı siyasalar için temel teşkil eder. En azından bu bölgelerin zemin etüdünü yapan Mustafa Reşat’ın, bir hayli oryantalist-medeniyetçi ve modernist olan izlenimleri var. Mimaroğlu bu bölgeleri hükümetin nüfuzunun işlemediği, giremediği; geliştirilmesi, bayındır hale getirilmesi, “ıslah edilmesi” ve “medenileştirilmesi” gereken yerler olarak tasvir eder.
Mustafa Reşat’ın Kürt coğrafyasına dair raporlarında yer verdiği gözlemlerin ve benimsediği yaklaşımın devletin bölgeye ve Kürt sorununa bakışında 1990’ların sonuna kadar hakim olduğunu söylemek mümkündür.
Bütün öğretmenlerimize :)
Sen ki bahçivanıydın güzelliğin
Henüz ışımamış yüreklerimize
Güneşin rengiyle güller diktin
O güvercin kanatlı kitapları
ilk sen tutuşturdun ellerimize
Bize düşünceni değil
düşünmenin yüceliğini öğrettin
Bu yüzden de bir sabah vakti
Siirt illerine sürgün gittin
Siirt'ten Billuris'e yarım saat ötede bir kayalık bulunur. Yerliler "Mındik kayası" diyorlar. Yoksul bir köylü oturmuş Mındik kayasının karşısına... Demiş ki: "Mındik kayası köfte olsa, Botan'ın ırmağı da turşu suyu olsa... Bir köfteden ye, bir turşu suyundan iç. Ye Allah ye, keyfine bak."
Sayfa 113Kitabı okuyor
Irak Cephesi'nde ise Basra'ya çıkan İngiliz kuvvetleri 22 Ekim 1915 sabahı kuzeyden kuşatıcı şekilde taarruza geçmişti. 51. Türk Tümeni'nin karşı taarruzu karşısında ise geri çekilen İngilizler, Kut'ül-Amâre mevziinde savunmaya karar vermişlerdi. İngiliz kuvvetlerine komuta eden General Townshend hatıra defterine şu cümleyi
Sayfa 79 - Kırmızı Kedi YayıneviKitabı okudu
Tek başıma benim de gücüm yetmez. Ama sen olursan yanımda, sevdan olursa, desteğin olursa. Tüm civar köylerden ağalar, beyler gelse de; İdil'den, Cizre'den, Midyat'tan kaykamakamlar gelse de; Mardin'den, Diyar-ı Bekir'den, Siirt'ten valiler gelse de; Ankara'dan vekiller gelse de yeneriz Yezida.
