Yanlış fikirler, yanlış ve kırılgan bir rahatlık sağlar.
Üstelik her şey neden sonuç ilişkisine bağlıysa, özgürlük nedir? Birey olarak irademiz ne olacaktır?
Spinoza ilginç bir yanıt verir bu soruya; özgür insanın, zorunda bırakıldığı gerekliliklerin farkında olan kişi olduğunu söyler: "İçimde, beni bir şeyleri istemeye iten bir güç var ve benim bu güç üzerinde fazla bir egemenliğim yok. Gördüğüm kadarıyla, sadece anlama yeteneğim üzerinde bir egemenliğim var. Ama eğer anlayabilirsem, zihnimi de değiştirmiş olurum. Zihnimi değiştirirsem de hayatımı."
Sayfa 28 - Mundi
- Bu bozulmaz mutluluğun başka bir yerde yattığını söylüyorsun. Bana bu 'başka yer' den bahsetsene biraz.
- Fani nesnelerde yatmadığını biliyorum sadece. Dışarıda değil içimizde yatıyor. Bir şeyin korkutucu, değersiz, arzu edilesi ya da beş para etmez olduğuna karar veren zihindir, dolayısıyla değiştirilmesi gereken şey sadece ve sadece zihindir.
Herkes hareket halinde. Bütün gün, bütün hayatları boyunca koşuşturuyorlar. Ne için peki? Zenginlik? Şöhret? iştahlı hazlar? Bu amaçlar kesinlikle yanlış dönemeçleri ifade ediyor.