Bizde ekonomik doktrinlerin başarı kazanamamasında, dejenere edilişinde, ille ulusal olma kaygılarına düşülmesinde ya da bunların ulus düşmanlığı damgalarını yemelerinde ırkçılık, turancılık, şeiatçılık, halifecilik, toprak ağalığı ve derebeylik gibi geri kalmış Doğu toplumlarına özgü güçlerin yürürlükte oluşu birinci derecede rol oynamıştır.