Diyarbakır’e yakın bir Türkmen nüfusu vardı. Bazı Türkmen grupları burada uzun süredir yaşamaktaydı. Şehrin kuzey batısındaki Çermik - Çüngüş bölgesinde ve Güneydoğu’da 19. yüzyılda Şark nahiyesi olarak bilinen günümüzdeki Bismil’de Türkmen köyleri bulunuyordu. Bazı Türkmenler yüzyıllar içinde Kürtleşmişlerdi bunların en önemleri Siverek yakınlarındaki geniş Karakeçi ve Türkmen aşiretiydi.
Bedirhan Bey’in aşiret üyeleri ve müttefikleri Hakkari‘de katliamlar yaparak binlerce Nasturi‘yi öldürdü, bu Avrupa ve ABD’de büyük bir tepki yolaçtı. Batı ülkelerinde birkaç yıldır dağlı Nasturilerşn keşfi gazete manşetlerine çıkmıştı. Başta Fransa ve Britanya olmak üzere büyük güç güçler Bedirhan ve müttefiklerine karşı harekete geçmesi için sultan üzerinde baskı yaptılar. Osmanlı önce Bedirhan‘ı teslim olmaya zorlamak için Nakşibendi tarikatın şeyhlerinin aracılık etmesini sağladı. Bu girişimlerin sonuç vermemesi üzerine Babıali’nin elinde zor kullanmaktan başka seçenek kalmamıştı. Bedirhan, müttefiklerinin de yardımıyla şiddetli bir mücadeleye girişti ama sonunda Temmuz 1847’de teslim olarak sürgüne yollandı.
Rusya ile İran arasında savaşta pekçok Kürt aşireti İran’ı desteklemişti ama Osmanlı rus Savaşı’nda Kürt beyleri beklegör politikasını tercih ederek tarafsız kaldı. Önemli Kürt önderlerinden hiçbiri Osmanlı ordusunda asker vermedi ve bazı Kürtler rus tarafına geçmeyi bile düşündü. Dolayısıyla sultan ikinci Mahmut’un Kürtlere karşı garez beslemesini ciddi nedenleri vardı. Harekati Mehmet Reşit Paşa yürüttü 1834’te Paşa olağanüstü yetkilerle Diyarbakır Valisi yapılmıştı. İki yıl içinde Mehmet Reşit paşa bütün vilayette kanlı askeri hareketlere girişti. Millilere, Sincar ve Rizvan Ezidilerine Garzan aşiretlerine ve botandaki bedirhan Bey’e karşı hareket etti. Sincar ezidilerinin dörtte üçü öldürülürken Rıdvan Ezidileri neredeyse tamamen imha edildi. 1835’te mardin’deki Milli yönetimine son verdi ve Soran mirini yerinden etti. Vilayetin kuzeyinde Hazro, Hani, Ilıca ve Silvan beyleri‘ni yendi, bunların evleri yakıldı mallarına el konuldu ve beyleri sürgüne yollandı bu topraklardaki 300 yıllık hükümet statüsü imparatorluk başkentinde karar verilen tek ve kısa bir askeri seferde ortadan kaldırılmış oldu. Paşa’nın seferlerinden sonra on yıl boyunca Osmanlıların mitlere karşı giriştiği faaliyet güçlü bir psikolojik etki yapmıştı. Seyyah Layard, Osmanlılara gösterilen itaatin derecesi karşısında şaşırmıştı: Ordunun girmediği bölgelerde bile Osmanlılar korku ve saygı uyandırabiliyordu. Layart önceden vergi ödemeyen Kürt aşiretlerinin henüz Mültezimler veya askerler bölgeye adımını atmadığı halde artık vergi vermeye istekli olduğunu not etmişti.
Reader Follow Recommendations
Osmanlılarla Kürtler arasındaki ilişkilerde ortaya çıkan kopuşun boyutları trabzondan güneye doğru Süryani kilisesi’ni incelemek üzere yola çıkan Amerikan episkopal kilisesi misyonerlerinden psikopps Horatio anlatısından izlenebilmektedir. Southgate Diyarbakır şehrine 1841’de girdiğinde iki yıldır yağmur yağmaması nedeniyle çıkan açlığın sonucu olarak kendisini “ölülerin ve ölmekte olanlarıni arasında bulmuştu. Ermenilere diğer Ermeniler yardım ediyordu ama Kürtlere yardım eden yoktu. Southgate şehri birlikte dolaştığı çok saygıdeğer bir Muhammedinin şöyle soyledigini yazmıştı: “bırakın ölsün köpekler! başımızı yeterince ağrıttılar. Hepsinin, bütün soylarının aynı şekilde öldüğünü görürüz inşallah.”
Avrupa’da Bedirhan Bey’in imajı çok olumsuzdu yaptıkları belki de seyahatname literatüründe korkunç Kürt imajının doğuşunda rol oynayan en önemli unsurdu. Eylemleri Nasturilerin tarihinde de kuşkusuz çok önemli bir momentti. Hristiyanlar arasında bedirhan‘ın Hristiyan düşmanı hal ve harekatına dair hikayeler bugün de toplu hafızanın bir parçasıdır. Ezidilerin de onun dönemini olumsuz duygularla hatırlaması için yeterince neden vardı. 1840‘ların merkezileşme kampanyaları sırasında eziyet çeken Ezidiler, Bedirhan tarafından da baskı altında bırakıldılar, çağdaş bir İngiliz gözlemci Ezidilere karşı yıllık seferler düzenlendiğini, yetişkinlerin katledildiğini, çocukların esir alınıp köle olarak satıldığını ve bunun Bedirhan Bey’in başlıca gelir kaynaklarından biri olduğunu iddia etmiştir.
384 syf.
·
Not rated
Hayatta önem taşıyan her şeyi defetmiş bir erkek görmek üzücüdür, ama bir kadını aynı yola düşmüş görmek dehşet vericidir.
