divan edebiyatı halktan kopuk değildir
Divan şiirinin kalıcılığı ve gücü, ondaki zengin hayat tecrübelerinin, kuvvetli kültürün eseridir. Birçoğu sultan, sadrazam, paşa, şeyhülislām, kadı, kazasker, yeniçeri, cariye, hatta köle, esnaf, zanaatkâr olan divan şairlerimiz hiç durmadan, dinlenmeden bu dünyaya nizam verme ülküsü ile diyar diyar fetihlere, gazalara koşmuşlar; bazıları da görevleri icabı Rumeli ve Anadolu'nun en ücra köşelerinden Mısır, Şam, Halep, Üsküp, Tırnova, Mekke ve Medine gibi uzak kültür merkezlerine kadar ilim almak, bilgi ve adalet
dağıtmak görevleri ile sürekli olarak yer değiştirmişler; buralarda edindikleri zengin deneyimler, hayatın içinden aldıkları ilhamlar ve teneffüs ettikleri uçsuz bucaksız kültür ve maneviyat atmosferi ile ta o çağlardan günümüz insanına birer edep, ahlak, güzellik, incelik, şiir ve edebiyat buketleri gibi sundukları gazeller, kasideler, mesnevîler, divanlar, mensur şaheserler vücuda getirmişlerdir.
Üsküp
Biraz Bursa, birazcık İstanbul'du
Ezanlar halâ susmamışsa burada
Manastır'dan Struga'ya çarşılarda aynı ruh
Kalkandelen'de nazlı bir gelindi Süslü Camii
Bir Gençlik!
"Bir Üsküplü dedi ki: 'Hocam! Bir defasında buraya lise talebelerinden oluşan bir kâfile geldi. Bazılarının üzerinde sanki hiç kıyafet yoktu. Bir başkası o hâlde göğsünün üzerine Türk bayrağı koymuştu. Kendisine yaklaştım ve dedim ki " Bacım! O bayrak yalnız senin değil, aynı zamanda bizimdir. O, bütün İslâm milletinindir. Tarihimiz, imanımız, aşkımız ve istikbale dair umudumuz o bayrakta. Sen bu kıyafetin üzerine taktığın bu bayrakla yerin altında kefensiz yatan Osmanlı'yı üzersin. Yapma! Kıyafetini belirlerken modacılara değil ecdadına bak." dedim. Bir başka Üsküplü şunları söyledi:' Hocam! Türkiye'den buraya gelenlerin önemli bir bölümü bize meyhaneyi, kumarhaneyi soruyor." İşte dedelerinizin yaptığı camiiler, medreseler" deyince "Bizde bunlardan çok var. Ne yapalım taş yığınını? Sen kadından, iyi şaraptan haber ver." diyorlar. Son Büyük İslâm Devleti Osmanlı'ya sadakat gösteren gençleri Üsküp' e bekliyoruz."
Sayfa 81Kitabı okuyor
Balkanlar 1912
Halk, kendi kasabalarının civarında düşmanla harp edilmesinden çok ürküyordu. Üsküp'te, Kalkandelen'de ve diğer kasabalarda dahi halkın ileri gelenleri çekilmekte olan kıta kumandanlarına başvurarak kendi kasabalarında istirahat edilmeksizin yola devam edilmesini talep etmişlerdir.
Buna hayret edilmemelidir. Biz, su katılmamış Türklerle meskun olan bazı Anadolu kasabalarında dahi, İstiklal Savaşı esnasında, çekilen kıtalarımızın derhal uzaklaşmasını isteyen, Yunan Ordusunu karşılamak için Rum papazının etrafında toplanıp Yunan kumandanına ekmek ve tuz götüren eşrafı da gördük. Bereket versin ki bunlar azınlıkta kaldılar ve vatansever Türkler bu bozgunculara üstün geldiler.
Taşrada yeni bir idari örgütlenmeyi amaçlayan ve Midhat Paşa yönetiminde gerçekleşen bir deneme, 1861 ile 1864 arasında Balkanlar'da, daha kesin bir tanımla Niş sancağında vuku buldu. 1864'te Vilayet Nizamnamesi Tuna vilayetinde yürürlüğe girdi. 1867'de çok sayıda vilayette uygulamaya kondu. Sonunda 1871'de, ekler ve değişikliklerle tüm imparatorluk sathında resmen uygulanmaya başladı. Nüfusun tamamının ya da bir bölümünün Arnavutlardan oluştuğu topraklarda bu reformun uygulanması özerklikleri kısmak ve ahaliyi Osmanlı düzenine daha fazla entegre etmek isteğiyle atbaşı gitti. 1868'de Prizren vilayeti kuruldu. Dört sancağa (Prizren, Niş, Üsküp, Debar) bölünmüş büyük bir toprak parçasını içeriyordu. Hasan Kaleshi ve HansJür gen Kornrumpf'a göre, bu kararın süregiden karışıklıklara son vermek, Kuzey Arnavutluk ve Kosova-Metohija nüfusunu silahsızlandırmak, vergileri tahsil etmek ve Arnavutları düzenli orduya çekmek amacıyla alındığına kuşku yoktur. Bu vilayet 1874'te lağvedildi: Gerek yüzölçümünün büyüklüğü, gerekse erişimi zor bölgelerin fazlalığı yönetimi imkânsızlaştırıyordu.
Bursa’ya Benzer Osmanlı Şehri Üsküp
Üsküp ki Yıldırım Beyazıd Han diyarıdır,
Evlad-ı Fatihan’a onun yadigarıdır.
Üsküp ki Şar Dağı’nda devamıydı Bursa’nın.
Bir lale bahçesiydi dökülmüş temiz kanın.
Yahya Kemal Beyatlı
Sayfa 191Kitabı okudu
