About
Mahmut Celâleddin Bayar (16 Mayıs 1883; Gemlik, Bursa – 22 Ağustos 1986, İstanbul; lakapları: Galip Hoca, Reşad-ı Sani, Müdür, Müftü), Manisa mebusu Türkiye eski milletvekili, bakan, Atatürk'ün son başbakanı ve üçüncü cumhurbaşkanı.
1883 yılında Bursa'nın Gemlik ilçesinin Umurbey köyünde doğmuştur. Ailesi, şimdi Bulgaristan'a ait olan Plevne şehrinden göç etmiştir. Celâl Bayar'ın babası, ilmiye sınıfına mensup bir fıkıh bilgini olan Abdullah Fehmi Efendi'dir. 93 Harbi'nden sonra muhacir olarak geldiği Bursa'nın Umurbey köyündeki rüştiyede müdürlük ve bir ara Gemlik'te müftülük yapmıştır.
Celâl Bayar, ilk ve orta öğreniminden sonra memuriyet hayatına atıldı. Adliye, reji ve bankacılık sahasında memuriyet görevlerinde bulundu. Gemlik Mahkeme ve Reji Kalemleri'nde memur olarak çalışma hayatına başlamıştır. Ardından Bursa'ya giderek Ziraat Bankası'nda görev almış ve bu sırada Harir Darüttalimi ve Collège français de l'Assomption isimli okullara devam etmiştir. Bursa'daki çalışmalarını Deutsche Orientbank 'ta sürdürmüştür. Daha sonra İttihad-ı Milli bankasında çalışmıştır. Bu sırada İnegöllü Refet Bey'in kızı Reşide Bayar ile 1903'te evlenmiş, bu evlilikten Refii (1904-1941),Turgut (1911-1983), Nilüfer Gürsoy (1921-) adlarında üç çocuğu olmuştur.
1908 yılında İkinci Meşrutiyet'in ilanından sonra İttihat ve Terakki Cemiyeti'ne katıldı. 1918 yılında Müdafaa-i Hukuk-ı Osmaniye Cemiyeti'ne girdi.
1913 yılı sonunda İzmir'e gelen Celâl Bayar, İttihat Terakki Cemiyeti'ne katmak için spor yapan ve aralarında Adnan Menderes'in de olduğu Altay'lı gençleri davet etti ve 1914 yılının 16 Ocak tarihinde Altay spor kulübü fiilen kuruldu. Celâl Bayar, Şark İdadisinde faaliyet gösteren Altay'ın kuruluşu için para yardımında bulundu.
12 Ocak 1920'de toplanan son Osmanlı Mebusan Meclisi'ne Saruhan Sancağı milletvekili olarak katıldı. Millî Mücadele'nin başlaması ile birlikte Anadolu'ya geçerek bu harekete fiilen Galip Hoca olarak katıldı. Bu mücadelenin kazanılması sırasında Batı Anadolu'da faaliyet gösterdi. Aynı zamanda 1. Dönem TBMM'nde Saruhan (Manisa) Milletvekili olarak görev aldı. 1921'de İktisat Vekili oldu.
Lozan Barış Konferansı'na müşavir göreviyle katıldı. 1923 seçimlerinden sonra 2. Dönem TBMM'ye İzmir Milletvekili olarak girdi.
Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşunda mücadele adamı, politikacı ve iktisatçı olarak temayüz etti. Hindistan müslümanlarının Türk İstiklal Harbine yardım olarak aralarında toplayıp gönderdikleri altınları kullanarak, 1924 yılında Mustafa Kemal'in emriyle Türkiye İş Bankası'nı kurdu ve bu Banka'nın ilk Umum Müdürü oldu. 1932-1937 tarihleri arasında İktisat Vekilliği, 1937-1939 yılları arasında Başvekillik yaptı. 1943 yılına kadar İzmir Milletvekili olarak siyasi hayatını sürdürdü.
Çok partili siyasi hayata geçilmesi üzerine 1946 yılında arkadaşları ile birlikte Demokrat Parti'yi kurdu ve başkanlığına getirildi. Demokrat Parti genel başkanı Celal Bayar'ın, 1948 yılında, dönemin "Milli Şef"i İsmet İnönü'nün demokratik seçimlere izin vermesi için "Devr-i Sabık yaratmayacağız" (yani iktidara geldikten sonra yapılan yanlışların ve yolsuzlukların hesabını sormayacağız) demesinden sonra bazı DPliler partilerinden istifa ederek, 19 Temmuz 1948'de Mareşal Fevzi Çakmak önderliğinde, Osman Bölükbaşı ile birlikte Millet Partisi'ni kurdular. Demokrat Parti'nin 1950 seçimlerini kazanmasından sonra aynı yıl Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından Türkiye'nin üçüncü Cumhurbaşkanı seçildi. On yıl cumhurbaşkanlığı yapan Celal Bayar, 27 Mayıs 1960 darbesiyle askeri cunta tarafından iktidardan indirildi.
Cuntacıların kurduğu özel mahkeme olan Yassıada Mahkemesi tarafından idama mahkûm edildi (15 Eylül 1961). Yaşı nedeniyle idam cezası daha sonra müebbet hapse çevrildi. Yassıada'dan Kayseri bölge cezaevine nakledilen Bayar, 7 Kasım 1964 tarihinde rahatsızlığı nedeniyle serbest bırakıldı. 7 Temmuz 1966'da da dönemin cumhurbaşkanı Cevdet Sunay tarafından, Anayasa'nın 97. maddesinde yazılı sebeplere dayanılarak "affedildi".
22 Ağustos 1986 tarihinde, 103 yaşında İstanbul'da vefat etti ve memleketi olan Bursa-Umurbey'de toprağa verildi.
Doğduğu ev, Yapı Kredi Bankası Genel Müdürü Kazım Taşkent'in katkılarıyla restore edilmiştir.
Title:
Manisa Mebusu Türkiye Eski Milletvekili, Bakan, Atatürk'ün Son Başbakanı ve Üçüncü Cumhurbaşkanı.
Birth:
Gemlik/bursa, 1883
Death:
İstanbul, 22 August 1986
Readers
19 readers liked.
177 readers read.
11 readers are reading.
175 readers will read.
5 readers left half.
Quotes
"Suçlu kim olursa olsun adalet tatbik edilmelidir."
Sayfa 12
"Hoşa gitmeyen şeyler hayırlı olabilir."
Sayfa 7
"İnsanlar maruz kaldıkları tehlike önünde dahi merasimin esiri oluyorlar. Dekor güzel, hepsi iyi, fakat memleket ne olacaktı? Bu unutulmuş gibiydi."
Sayfa 9
“İnsanlar maruz kaldıkları tehlike önünde dahi merasimin esiri oluyorlar…”
Sayfa 9
Updates
Ey Büyük Atatürk,
"Tam 15 yıl önce bu gün, hayata gözlerini kapamıştı. O gün, bütün Türk milleti gözyaşı dökmüş, insaniyet alemi elemimize iştirak etmişti. Çünkü Türk milleti, büyük bir evlâdını, beşeriyet, insanlık idealine hadim en kuvvetli bir rüknünü kaybetmiştir.
Şimdi, şu anda, maneviyatını ruhlarımızda mukaddes bir varlık halinde yaşattığımız Kemal Atatürk’ün fani vücudunu ebedi metfenine, Anıtkabir adını verdiğimiz buraya; tevdi için toplanmış bulunuyoruz...
Atatürk! Sen, bizdendin! Seni halife yapmak, padişah yapmak isteyenler oldu. İltifat etmedin.
Milli irade yolunu seçtin!
Hayat ve şahsiyetini, milletin hizmetine vakfettin!
Türkün gıpta ettiği, övündüğü vasıflara maliktin!
Bütün meziyetlerinle Türk'ün ta kendisiydin!
Şimdi seni, kurtardığın vatanın her köşesinden gönderilen mukaddes topraklara veriyoruz.
Bil ki, hakiki yerin daima inandığın ve bağlandığın Türk milletinin minnet dolu sinesidir!
Nur içinde yat...”
10 Kasım 1953
Celal Bayar
Siyasal İslamcıların Fikir Babası
Müslümanın vatanı, şeriatın hakim olduğu yerdir.
Said Halim Paşa
Ben De Yazdım - Milli Mücadeleye Gidiş
Celal Bayar
4. Cilt, s. 131
Comments and Reviews
