İncelemeden ziyade naçizane bir değerlendirme olarak kabul edin bu yazıyı.
Aydınlanma felsefesinin önde gelen düşünürlerinden Immanuel Kant’ın 1796 yılında 72 yaşında iken yazmaya başlayıp ölümünden bir yıl önceye kadar yani 1803’e gelene dek yazmış olduğu, ölmeden önce kitap haline getirilememiş eserinin (Opus postumum) son dosyasını içeriyor bu sayfalar. Ölüm döşeğinde ve tek gözü işlevini yitirmiş olan Kant’ın son karalamaları, “bunaklık” düşünceleri bir bakıma…
İçeriğe değinmem gerekirse; karşımıza altmış (60) adet, sol sayfalarda orijinal dilinde (Almanca) ve sağ sayfalarda Türkçe olacak şekilde karşılıklı olarak verilmiş, büyük çoğunluğu birkaç satırdan oluşan ve kesinlikle tek bir meseleye yönelik olmaktan ziyade felsefenin geneline dair fikir beyan eden karalamalar bunlar. Neden karalama diyorum, çünkü bazı cümlelerin devamı yok ya da silik olduğu için müphem, böylece anlatmak istediği şeyler havada kalabiliyor. Oruç Aruoba’nın itinalı çalışması sayesinde her bir fragmana dair sayfanın altında birer dipnot eklenmiş. Fragmanlar bittiğinde ise karşımıza Oruç Aruoba’nın yazmış olduğu, Kant’ın beş sayfalık biyografisi çıkıyor. Geriye kalan sayfalarda ise birkaç resim ve anekdot bulunuyor.
Peki okunmalı mı? Fragmanlar ne kadar kısa ve az olsa da birçoğunun anlaşılması güç; kullanılan kavramların çetrefilliğinden, cümleler uzadıkça artan muğlaklıktan ve bazı cümlelerin sonunun gelmemesinden kaynaklı bu durum. Hulasa, bu kitap Kant felsefesine giriş için önerilmez, bunu göz önünde bulundurarak okumanızı tavsiye ederim.
Felsefeyle kalın, keyifli okumalar!
Immanuel Kant . Evet, belki lise yıllarında
