John Dos Passos (1896-1970) New Yorklu ünlü ve varlıklı bir avukat olan babasıyla, Virginialı seçkin ve soylu bir kadın olan annesi, ancak John on altı yaşına geldiğinde evlenebilirler. Çocukluk yıllarını annesiyle Avrupayı dolaşırken arada babasıyla Avrupa otellerinde buluşarak geçirir. Kendi deyimiyle otel çocuğudur. 18 yaşına geldiğinde babası ölür.
1916da Harvardı bitirince okumak için İspanyaya gider ancak ambulans sürücüsü olarak orduya ve savaşa katılır, cepheleri dolaşır. Savaşı dolaysız olarak tam da içinden yaşar. Three Soldiers (Üç Savaşçı) savaş izlenimlerini yansıttığı ilk romanıdır. Ona göre savaş hayal ürünü bir pazardan yararlanmak uğruna delikanlıların gencecik bedenlerini kurban eden, vahşet ölçüsünde çıldırmış uygarlığın son atağıdır. 25 yaşında genç bir yazar olarak İstanbula gelir.
Tıpkı çağdaşları ve arkadaşları olan Sinclair Lewis, Ernest Hemingway, F. Scott Fitzgerald gibi o da tüketim hırsına kapılmış ve başka her şeye kayıtsız kalan Amerikan kültürünü acımasızca eleştirir. Kapitalist endüstrinin zorbalığı karşısında duyduğu öfke ve acı, başyapıtı olan A.B.D. üçlemesinde açıkça görülür.
Jean Paul Sartre için, Çağdaş en büyük yazar Passostur. Onun aynı zamanda ölümü o güne kadar en iyi anlatan yazar olduğunu söyleyip şöyle der: Ölüm üzerine çok şey söylemez, yalnızca Öldü, der ama ondan sonra yazdığı her sözcük açık mezara atılan bir kürek topraktır.
Kitaplar bizim ortak noktamız. Bir tarafına zarar gelmesi bile ne kadar üzüyor bizi. Geçmişe dönüp baktığımızda yasaklı kitapların çok olduğunu biliyoruz lakin Naziler ile birlikte bu boyut atlamış ve kendilerince zararlı gördükleri kitapları yakmışlardı. Yakılanlar arasında günümüz de hala okunurluğu devam eden ve bizlerin de okuduğu kitaplar
John Dos Passos’un “Amerika Üçlemesi” olarak bilinen serisinin ilk kitabı “42. Enlem”. Hakkıyla bir inceleme yazabilmek için serinin tümünü bitirmek gerektiği aşikar, ancak aldığım notları ve kitabın benim üzerimdeki etkisini sıcağı sıcağına paylaşma isteğimin önüne geçemiyorum.
Özgün bir kalem John Dos Passos. Hayatları zaman zaman tesadüfen
John Dos Passos’un “Amerika Üçlemesi” olarak bilinen serisinin ikinci kitabı “42. Enlem”. Adına Birinci Dünya Savaşı denen; sloganlarla, marşlarla, kahramanlık hikayeleriyle, hatta romantik aşk hikayeleri ile süslenen bu kanlı kıyımın ardında yatan sermaye savaşını ve güç kavgasını önümüze seriyor Dos Passos. Gencecik ve çoğunlukla yoksul,
John Dos Passos’un “Amerika Üçlemesi” olarak bilinen serisinin üçüncü kitabı “Büyük Para”. Önceki kitaplarında tanıdığımız kahramanların yaşadıkları eşliğinde, savaşın hemen akabinde, 1920-1929 yılları arasında Amerika’daki değişen hayatı aktarıyor bize Dos Passos.
Öncelikle dönemi bilmekte fayda var: Amerika Birleşik Devletleri, sermaye