"Hiçbir şeye ihtiyaç duymamak tanrılara mahsustur. Mümkün olan en az şeye sahip olmak da tanrılara mahsustur; çünkü her ikisi de mükemmelliğe uzanan yoldur."
Sokratesin ardında bir yazı bırakmamış olmasına rağmen, düşünceleri, hayata karşı özgürlüğü benimsemesi, dönemin gençleri üzerinde bıraktığı ve günümüze kadar ulaşan etkileri ne denli önemli bir düşünür olduğunun bence en büyük ispatı. Düşüncelerinin öğrencileri taradından aktarılmış olması –öncelikle platon un, her ne kadar kuvvetlerini azaltmış olabileceğini göstersede aslında onu ikinci ağızdan dinlemekte yeterince düşündürücü ve etkileyici. Dönemi, sokratesi savunma yapmak zorunda bırakan süreci, politikayı bütün ısrarlara rağmen reddedişi, gençlere bilgi aşılama yöntemleri ve süreci, aşk, aile ve dostluk olgularına bakış açısını ayrıntılı bir roman olarak okumak isterseniz kesinlikle tavsiye ederim.
Kitap, Sokrates ve yaşadığı çağ hakkında önemli bilgiler veriyor. Kitabın bazı kısımları kurgu olabilir. Fakat bu kitabı okuduğunuzda söz konusu dönemin Atinası hakkında genel bir izlenim sahibi olabilirsiniz. Bu kitaptan da anlaşılıyor ki halklar ve devletler her çağda birbirini tekrar ediyor. Sokrates gibi ömrünü insanların içindeki ışığı açığa çıkarmaya adamış birini, devletinin verdiği bir lokma ekmeğe satan insanların düşüncelerine sahip insanlar her çağda var. Ki onlara verilen de onlardan alınanın çok küçük bir parçası. İşte Sokrates, bu tarz insanları elinden geldiğince düşünceleriyle etkilemeye çalışıp, onların içindeki iyi insanı ortaya çıkarmaya çabaladı. İnsanı hep üstün bir varlık olarak gördü. Ama o insanlar ödül olarak, onu tanrı tanımazlıkla suçlayıp ölüme yolladılar...!
Önemli kişilerin hayatlarını okuduktan sonra söyledikleri sözlere ve yaptıkları işlere bakış açım değişiyor. Kulaktan dolma, yalan yanlış bilgiler yerine gerçek (veya gerçeğe en yakın) biyografileri okumak çok daha yararlı. Yazar çok fazla felsefeye dalmadan Sokrates dönemi ve hangi şartlar altında nasıl davrandığı bilgisini veriyor. Zaman zaman aşırı detay olsa da, zaman hakkında daha uyumlu olabilmek adına latince kelimeleri kullasa da (bunların hepsini sonunda bir sözlük olarak verilmiş) çok zevkle, bitmesin diye uzattığım ama merakla okuduğum bir kitap oldu. Çevirisi zor olduğunu düşünüyorum ama çevirmen çok iyi bir iş çıkarmış. Yalınayaklı "Sokrates"'i mutlaka okuyun, aslında toplumda, zihniyette birkaç nüans dışında 2500 yılda hiçbir değişiklik olmadığını fark edeceksiniz. Sokrates'in ulaştığı erdem bize çok uzak.