Hakkında
Besim Cudî oğlu, Çemberlitaşlı Ahmet Rasim, 4 Ağustos 1881, Perşembe günü, Yenişehir’de doğdu. “İbtidaî, rüşdiye, idadî ve alî mekteblerde ikmal-i tahsil ile Mekteb-i Fünûn-u Bahriye-i Şâhâne’den neş’et” etti (“Besim Cudi ...”). 28 Ocak 1903 tarihinde Mülâzım-ı sânî (Teğmen) rütbesiyle mezun olduğunda sınıfının birincisi idi. Selimiye fırkateyni ve Heybetnüma korvetinde geçen iki yıllık görevinden sonra 7 Şubat 1905’de Mülâzım-ı evvel (Üsteğmen) rütbesine yükseltildi. Önce Fethiye uskurlu kalyonunda daha sonra idare-i mahsusada görevlendirildi.
Ahmet Rasim’in yazı yazmaya yatkınlığının ve özellikle de, denizbilimi ile olan ilgisinin bu dönemde yerleşmeye başladığı anlaşılıyor. “İngilizce tekellüm, tahrir (konuşur, yazar) ve terceme ider” (“Besim Cudi ...”) olduğundan bazı denizcilik kitaplarını dilimize çevirdi (AR Rehber-i Tıbbî, Vardabandıralık). 1906 yılında Heybetnüma kalyonunda, Sivastopol akvaryumunun müdürü Zernov ile birlikte Karadeniz’de Midye (Kıyıköy)’den Kızılırmak ağzına kadar olan kıyı açıklarında deniz hayvanları hakkında araştırmalarda bulundu. Bu göreve verilmesinde herhalde “biraz Rusca’ya vukufu” olmasının da etkisi vardır.
1911 yılının Mart ayından başlayarak kısa bir süre Rusya’da mesaha tahsili yaptı. 27 Nisan 1911’de yüzbaşılığa yükselen ve o dönemde yeni kurululmuş olan Erkân-ı Harbiye-i Bahriye Harita şubesinde çalışmaya başlayan Ahmet Rasim’in haritacılığa olan ilgisi ve yeteneği artık belirginleşmeye başladı. 1914 yılının başında Beyrut mesaha yatında görevlendirilene kadar Çatalca hatt-ı müdafasında ve Karaburun şark limanının haritasının çıkarılmasında çalıştı. Kamaran adaları olayı üzerine 18 Nisan 1914 tarihinde İngiltere’den anlaşmalı olarak getirilen emekli mesaha binbaşısı Arthur Truscott (ya da Trascott) ile birlikte Beyrut gemisinde ortak olarak geçirdiği süre, hiç şüphesiz, haritacılık deneyiminin oluşmasında belirgin etkisi olan önemli bir dönem olmuştur.
11 Mayıs 1915 tarihinde Kıdemli Yüzbaşı olduktan sonra Erkân-ı Bahriye-i Umumiye Harita şubesinde çalışırken 1915 Ağustosunda Irak’ta Dicle ve Fırat havzalarında yirmibeş yerin coğrafî konumlarının saptanması işiyle uğraştı. Bu sırada mesaha gemisi olarak belirlenen Zuhaf gemisinin ikinci süvariliğine atandı (Şekil 3). Hidrografi ile ilgili ilk eserini de (AR, “Osmanlı ve hükümât ...”) bu dönemde hazırladı ve Risâle-yi Mevkûte-yi Bahriye’de yayımladı.
Şekil 3 Zuhaf Mesaha Gemisi.
Kaynak: Langensiepen ve Güleryüz, 138.
10 Ekim 1917 günüyle başlayan dönem onun denizbilimindeki deneyiminin bir diğer aşamasını oluşturur. Berlin Üniversitesi denizbilimcilerinden Dr. Alfred Mertes (ya da Mertz) ile birlikte İstanbul Boğazı’nın akıntılarının belirlenmesinde çalıştı. Bu çalışma sırasında edindiği mesaha bilgisini daha sonra ayrıntılı olarak kaleme döktü.
1 Mart 1921 tarihinde Korvet Kapudanı (Binbaşı) rütbesine yükseldi. Berk-i satvet, Aydınreis ve Sakız gemilerinde süvarilik yaptıktan sonra 9 Şubat 1925 tarihinde Erkân-ı Harbiye-i Bahriye Harekât dairesi başkanlığına getirildi. Bu dönemde ilk kıyı kılavuzlarını kaleme almaya başladı. 2 Mayıs 1925 tarihinde yükseltildiği Fırkateyn kapudanı (Kaymakam, Yarbay) rütbesi ile bir yandan aynı göreve devam ederken diğer yandan da aşağıda açıklanan kıyı kılavuzlarının yazımını tamamlamaktaydı.
1928 yılı kısa ömürlü olmuş olan Bahriye Vekâleti’nin talihsiz bir biçimde kapatıldığı yıldır. Bu dönemde yapılan değişikliklerden biri de Bahriye Harita şubesinin 14 Mayıs 1928 tarihinde Harita Umum Müdürlüğü (HUM)’ne Yedinci Hidrografi Şubesi olarak bağlanmasıdır. Ahmet Rasim bu şubenin müdürü olarak atandı ve 27 Ağustos 1929 tarihinde Harita sınıfına nakledildi. 30 Ağustos 1931 tarihinde Miralay (Albay) rütbesine yükseldikten sonra 21 Aralık 1937’de emekli olana kadar aynı görevi sürdürdü.
Ahmet Rasim’in HUM Hidrografi Şubesi Müdürü olarak geçirdiği dönem deniz haritacılığımız açısından önemli bir dönemdir. Bu dönemde şubeye tahsis edilmiş olan Galata gemisi ile birçok mesaha çalışması yapılmış ve özellikle de uyum içinde uzun süre birarada çalışma olanağı bulan bir subay grubu daha sonraları Seyir, Hidrografi ve Oşinografi Dairesi’nin temelini oluşturacak çalışmalarda bulunmuşlardır.
Ahmet Rasim, emekli olduktan sonra 1941 yılında bir dönem Genelkurmay Başkanlığı emrinde, 1947 yılında ise İzmit Ana Üssünde Harita Revizyoneri olarak çalıştı.
Emekliliğinden sonra, 1941’de bir dönem Genelkurmay Başkanlığı emrinde, 1947’de ise İzmit Ana Üssü’nde harita revizyoneri olarak çalışan Ahmet Rasim Bey, 1950’de Bursa’da öldü. Kendisi tüm bu benzersiz çalışmalarına ve Türk Denizciliğine yaptığı katkılara rağmen, kenardabırakılmış bir insan olarak bu dünyadan ayrıldı ve sonrasında pek hatırlanmadı. Soyadıyasasıyla birlikte, kendisi ve ailesi için “parlayan ay” anlamındaki “Barkınay” soyadını almıştı.
Unvan:
Miralay, Yazar
Doğum:
Yenişehir, 4 Ağustos 1881
Ölüm:
Bursa, Türkiye, 1950
Sözler ve Alıntılar
Henüz kayıt yok
İletiler
Henüz kayıt yok
Yorumlar ve İncelemeler
Henüz kayıt yok