1966'da Ankara'da doğdu. İzmir Bornova Anadolu Lisesi'nden sonra Boğaziçi Üniversitesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği'ni bitirdi. Yüksek lisans çalışmasını Boğaziçi Üniversitesi Tarih Bölümü'nde, doktorasını Ohio State Üniversitesi Tarih Bölümü'nde yaptı. 1999 yılından bu yana Boğaziçi Üniversitesi Atatürk Enstitüsü'nde, yarı zamanlı olarak da Işık Üniversitesi'nde öğretim üyesi olarak çalışmalarını sürdürmektedir.
« M. Ş. Esendal'a göre yozlaşmış hükümet yetkililerinin, gereksiz müdahaleleri olmasa, içkin olarak huzurlu bir öz taşıyan toplum, doğal yollardan bir bütün olarak evrimin bir üst aşamasına geçebilecektir.»