Ayten Sezer Arığ

Yabancıların Türkiye'de okul açmaları devletin özel iznine bağlı olmayıp fermanlar sayesinde oluyordu. Büyük bir kısmı ruhsatsız ve denetimsiz olarak faaliyet gösteren yabancı okullara karşı Osmanlı Devleti'nde getirilen ilk düzenleme Tanzimat döneminde 1869 Maarif-i Umumiye Nizamnamesi olduğunu belirtmek gerekir. Nizamnamede "Mekatib-i Hususiye" olarak belirtilen yabancı okulların 129. maddesinde yer alan kurumların ruhsat alması, devlete karşı zararlı ders okutmamaları için ders programları ile kitaplarının onaylanması, uygulamayan okulların kapatılması gibi esaslar getirilmiştir. Bu uygulamalar II. Abdülhamit (1876-1909) döneminde devam etmiştir. Yabancı okulların zararlı faaliyetlerine engel olarak denetleme amacıyla bazı çalışmalar yapılarak ruhsatsız olanlar kapatılmıştır. 6 Mayıs 1886 tarihinde Maarif Nezareti bünyesinde "Milel-i Gayrimüslime ve Mekatib-i Ecnebiye Müfettişliği" dairesi kurulmuştur. 1888 yılında hükümetten izin alınmadan denetimsiz faaliyet gösteren misyoner okulları kapatılmışsa da 1900'lere kadar bir fermana bağlı ya da bağlı olmayan yabancı okullar 1901 tarihli anlaşma ile tanınmıştır.

Sayfa 15 - AKDTYK Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2014, s. 15