Hakkında
Romanya’nın Tuna deltası yakınındaki Tulça (Tulcea) kasabasında doğdu. Ailesi 1883 yılında İstanbul’a göç ederek Sarıgüzel semtine yerleşti. İlk öğrenimini burada tamamladı. On iki on üç yaşlarında terzi çıraklığı yaptı. Okumaya büyük hevesi olan İbrahim Hilmi, on beş yaşında iken İkdam gazetesinin abone memuru olarak basın hayatına ilk adımını attı. Bu arada Tâlî Ticaret Mektebi’ne devam ettiyse de ikinci sınıftan ayrılarak İslâm Kitaphanesi’ni kurdu (1896). Böylece yayımcılığa başlayan İbrahim Hilmi bir taraftan da dinî bilgisini arttırmak için cami derslerine devam etti. Neşrettiği ilk İslâmî eser Nevsâl-i Kütübhâne-i İslâm’dır (İstanbul 1314). Yayınevine daha sonra Kitâbhâne-i İslâm ve Askerî adını vererek askerî kitaplar da neşretmeye başladı. Askerlikle ilgili olarak neşrettiği ilk eser ise Târîh-i Harb’dir (İstanbul 1316). Bu konuda kitap yayımına devam etmek için özellikle o günkü İkinci ve Üçüncü Ordu bölgeleri olan Doğu ve Batı Trakya’yı, kısmen Makedonya’yı ve Tesalya’yı dolaştı. Askerlikle ilgili olarak neşredeceği bir seri kitabın sermayesi olmak üzere abone kaydetti ve otuz beş altın lira topladı. Bu parayla on beş yıl içinde 200 kadar askerî kitap yayımladı. Ahmed Refik, Osman Senâî, Cemal Bey (Paşa) gibi genç asker yazarların eserlerinin ilk yayımcısı oldu. Mustafa Kemal’in Zâbit ve Kumandan ile Hasbihal (İstanbul 1334) adlı askerî mahiyetteki ilk eseri de onun yardımı ile basıldı.
Kitapçılığın yanı sıra gazete yayımına da yönelerek II. Meşrutiyet’in ilânından sonra resimli ilk günlük gazete olan Millet’i çıkardı (23 Temmuz - 26 Teşrînievvel 1324). Ahmed Râsim ve Hüseyin Rahmi ile Boşboğaz ile Güllâbi (24 Temmuz - 1 Kânunuevvel 1324) adlı mizah gazetesini, Ordu ve Donanma adlı mecmuayı (1328-1330) yayımladı. Ancak devrin siyasî baskısı ve iktisadî zorluklar yüzünden bunlar uzun ömürlü olamadı. Bu arada birçok tarihî, siyasî ve sosyal konulu kitapla dinî sahada Şeyh Muhsin-i Fânî’nin (Hüseyin Kâzım Kadri) başkanlığındaki bir heyete hazırlattığı Kur’ân-ı Kerîm Tercüme ve Tefsiri (İstanbul 1332), iki büyük ciltlik Nûrü’l-beyân-Kur’ân-ı Kerîm Tefsiri (İstanbul 1340) ve İzmirli İsmâil Hakkı’nın hazırladığı Meânî-i Kur’ân (İstanbul 1343) gibi devri için önemli ve çok rağbet gören eserleri neşrederek dinî yayımcılık alanında ciddi çalışmalara ön ayak oldu. O yıllarda Tüccarzâde İbrahim Hilmi adıyla tanınan Çığıraçan, öte yandan kendi kaleminden çıkan yahut devrin maarifçilerine hazırlattığı, itinalı basılmış okul kitapları ile maarif alanında da önemli hizmetlerde bulundu. İlkokullarda okutulan ders kitapları kaleme aldı ve neşretti. İstiklâl Savaşı yıllarında Samsun’da bir kitap deposu açarak oraya çok sayıda elifbâ ve ders kitabı gönderdi. Böylece Anadolu’daki öğrencilerin kitapsız kalmasını önledi. Bundan başka Hüseyin Rahmi ve Ahmed Refik’in eserlerinin toplu yayımcısı olarak bu yazarların tanınmalarına ve geniş okuyucu kitlelerine ulaşmalarına yardımcı oldu. Aynı şekilde Halit Ziya, Mehmed Rauf, Refik Halit ile Ahmed Cevad’ın (Emre) eserlerini seri halinde bastı. Daha yakın zamanlarda da Abdülhak Şinasi Hisar’ın eserlerini yayımlamak suretiyle onun Türk edebiyatına kazandırılmasına vesile oldu. 3 Kasım 1928’deki harf inkılâbı dolayısıyla önceden eski harflerle hazırlatmış olduğu ders kitaplarının tamamı elinde kaldı ve bu yüzden büyük maddî zarara uğradı. Buna rağmen yılmadan başta okullara ve halka yönelik kitaplar olmak üzere Latin harfleriyle millî ve edebî eserlerle Batı klasiklerinden bazı tercümeler yayımlamaya devam etti. Çıkarılan bir kanunla bütün ders kitaplarının yazılıp basılması hakkı Maarif Vekâleti’ne verildiğinde de yine büyük maddî zarara uğradı. Yine de okullarla ilgili neşriyata devam ederek âdeta memleketi okutan adam oldu.
Cumhuriyet’ten sonra kitabevini Kitaphâne-i Hilmi ve Hilmi Kitabevi adlarıyla devam ettirerek yayımcılığı 1960’lara kadar sürdüren Çığıraçan, yaşadığı dönemin en kıdemli nâşiri olarak altmış yedi yıl faal hizmet gördü. 12 Haziran 1963’te öldü ve Zincirlikuyu Mezarlığı’na defnedildi.
Tam adı:
Tüccarzade İbrahim Hilmi Çığıraçan
Unvan:
Gazeteci, Yazar
Doğum:
Romanya, 1876
Ölüm:
İstanbul, 12 Haziran 1963
Okurlar
4 okur beğendi.
13 okur okudu.
8 okur okuyacak.
Editörlük Yaptığı Kitaplar
Sözler ve Alıntılar
Hırçın annesi haykırıyor, bedduaya başlıyor bir iki tokat da yapıştırmakdan çekinmeyerek, akşama kadar çeneçalarak geçirdiği zamanı şimdi yemek hazırlamakla telafi etmeye çalışıyor.
Zaferlerin yâd etmekten bıkmayan ama yenilgilerini ders çıkarmak için bile olsa söz konusu etmeyen bu millet içinden, nadiren bu işe teşebbüs eden ferdler de çıkmıştır.
Erkek evinde otele girip çıkar gibi yaşar. Birgün karısinı yanına alıp da bir tarafa gittiği yoktur.
Mesela söz vermede, vaadini yerine getirmede, iş görmek hususunda Avrupalılaşmış kaç kişimiz var?
Ey geleceğin yetiştireceği inkılap reisi ! Benden sana dua: Hidayet ve hakikatın yolu, daima aydınlık olsun!
İletiler
Henüz kayıt yok
Yorumlar ve İncelemeler
