Prosper Olivier Lissagaray

Sabah Komün, akşam Kurucu Meclis idi. Komün’ün politik biçimi üzerindeki ihtilaf, Komün olayının ayrılmaz bir göstergesidir.

Sayfa 130

Dresuar

Mesele işçi sınıfının iktidarı olduğu zaman, birbirine düşman Fransız ve Prusyalılar dost olmakta gecikmediler.

Reklam

İlk Proletarya Diktatörlüğü olan Paris Komünü, 3. Cumhuriyet’ten hızını alan Paris’tekikomünarların 18 Mart 1871’de Paris’i ele geçirmesi ile kuruldu. 1870 yılındaki harpten sonra Paris, Prusyalılar tarafından kuşatılmış, İmparatorluk (III. Napeleon) tarafından terkedilmiş, ihanet edilmiş, öksüz bırakılmıştı. İmparatorluğun ağır yenilgisi sonrası 3. Cumhuriyet kurulmuştu. Prusyalılar tarafından kuşatılan Paris, 21 Mayıs 1871’den sonra düştü ve 21-28 Mayıs arasında 30 bin Komünar idam edildi. 38 bini hapse atıldı. 7 bini sürgün edildi.

Sayfa 18

Dresuar

8 Mayıs 1870’te, yani yıkılışa aylar kaldığında yapılan halk oylamasında “İmparatorluk rejimi 1852’den bu yana üçüncü kez yedi milyondan fazla oy topluyordu. Büyük kentler cumhuriyetçiler tarafından kazanılmış, küçük merkezler ve kırsal kesimler yerleşik düzene kalmıştı.”

Sayfa 48

Dresuar

Binlerce Komünar canını yurtdışına çıkarak kurtarabilmişti. Ancak bunlar tespit edildiklerinde çoğu kez bulundukları ülkelerin hükümetleri tarafından Fransa’ya teslim ediliyorlardı. Victor Hugo Brüksel’de, kaçakların geri verilmesini kabul eden Belçika hükümetini bir mektupla protesto etmiş ve tam bir siyasi lince maruz bırakılmış ve sonunda ülkeden kovulmuştu. Yani pek çok ülkede baskı bu derece yoğundu. Bu yüzden Komünarların çoğu, Fransa’da genel affın ilan edildiği 1880 yılına dek, bulundukları her yerde kaçak yaşamak zorunda kaldı. Bu süreçte Enternasyonal, dayanışma kampanyaları düzenleyerek elinden geldiğince bu insanlara sahip çıkmaya çalıştı. Burjuvazi linç kampanyaları düzenlerken, pek çok ülkede işçiler Parisli kardeşleri için kitlesel cenaze törenleri düzenlediler. İngiltere, Belçika, Almanya ve İsviçre’de Komünle dayanışma için dev gösteriler yapıldı, kıyımcılara nefretler yağdırıldı, Versailles’a tepki göstermeyen hükümetler suç ortağı ilan edildi.

Sayfa 109 - c:2

Dresuar

Komün yenildikten sonra tutuklanan diğer tutsaklar gibi aylarca berbat koşullarda tutulan Louise Michel, yargılanmaya başladığında mahkeme heyetinin yüzüne şöyle bağırıyordu: “Kendimi savunmak istemiyorum, kimsenin beni savunmasını da istemiyorum! Ben her şeyimle toplumsal devrime aidim ve yaptığım her eylemin sorumluluğunu kabul ettiğimi ilan ediyorum. … Beni generallerin infazına katılmakla mı suçluyorsunuz? İşte yanıtım: Evet, onlar halkın üzerine ateş etmek istediği zaman Montmartre’de olsaydım, bu türden emirler veren insanların üzerine tetiği çekmek için bir an bile duraksamazdım.” Hakkında ölüm cezası istendiği açıklandığında, “Mademki özgürlük için atan yüreğin yalnızca bir kurşun hakkı var, ben de kendi payımı istiyorum. Eğer yaşamama izin verirseniz intikam diye bağırmaktan vazgeçmem ve Af Komisyonundaki katillerden kardeşlerimin intikamını alırım. Eğer korkak değilseniz, beni öldürürsünüz” dedi. Ama onu idam etmeye cesaret edemediler ve ömür boyu hapis cezasıyla Yeni Kaledonya’ya sürgüne gönderdiler.

Sayfa 137 - c:2