Sergüzeşt Sami Paşazade Sezai’nin annesininde cariye oluşundan esinlenerek yazılmış bir kitap. Tanzimat dönemi edebiyatında okumadığım birkaç kitaptan biriydi Sergüzeşt. Anlamı Farsça “ Başa gelen olaylar” Sergüzeşt Türk edebiyat tarihinde ilk gerçekçilik akımının başlangıç kitap sayılabilir. Eserde insanların davranışları ve duyguları abartı ile anlatılmamıştır. Özellikle ruh çözümlemeleri çok doğaldır. Tasvirler, çok defa, bir süs olsun diye değil, vakanın geçtiği çevreyi tanıtmak ve o çevre içinde yetişen ruh hallerini daha canlı anlatabilmek amacıyla yapılmıştır.
Kafkasya’dan kaçırılıp İstanbul’a getirilen bir Çerkez kızı Dilber’in cariye olarak satılıp intihar etme öyküsünü kesinlikle okumanızı tavsiye ederim.