Tırsî - 1000Kitap

18. yüzyıl Osmanlı şair ve hattatlarındandır. Asıl adı İbrâhim’dir. Şiirlerinde, "Âbadî ve âharlı yazı kağıdına mensup" anlamına gelen "Tırsî" mahlasını kullanmıştır. Dîvân’ında yer alan; "Tırsî aceb mi oynasa etfâl ile hemîn /Anatolıda maskat-ı re’isi Uşaklıdur" beytinden, onun Anadolu’dan İstanbul’a geldiği ve aslen Uşaklı olduğu anlaşılmaktadır. Tırsî, İstanbul’da dönemin hattatlarından Defterdârlık Kalemi Başhalifesi Sinek Ahmed Efendi’den (ö.1722) resmî yazışmalarda kullanılan dîvânî hattı ve diğer bazı yazı türlerini öğrendi. Kâtiplik ve kağıteminliği görevinde bulundu. 1766 yılında vefat etti. Kabri, İstanbul Edirnekapı Mezarlığındadır. Tırsî'nin bilinen tek eseri Dîvân'ıdır. Dîvân: Kütüphanelerde yedi nüshası bulunmaktadır: İstanbul Yapı Kredi Sermet Çifter Kütüphanesi No. 535, 37 vr.; İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi T.Y. No. 2917, 45 vr.; İstanbul Arkeoloji Müzesi Kütüphanesi No. 1465, 57 vr.; Süleymaniye Kütüphanesi İzmir No. 548; Süleymaniye Kütüphanesi Hâlet Efendi No. 668/1; İstanbul Süleymaniye Kütüphanesi Hafid Efendi No. 352; İstanbul Millet Kütüphanesi, Ali Emiri Kitaplığı No. 257. Bunların haricinde, İbrahim Tırsî’nin dönemin sadrazamı Çorlulu Ali Paşa’ya (ö.1128/1716) takdim etmiş olduğu bir nüsha daha olduğunu bilinmektedir. Ancak bu nüsha daha sonra kaybolmuş ve bunun üzerine Dîvân, Mustafa Şânî tarafından 1131/1727’de yeniden tertip edilmiştir (Müstakîm-zâde 1928: 57). Yapı Kredi Sermet Çifter Kütüphanesi No. 535’te kayıtlı bulunan Dîvân'ın bu nüsha olduğu, istinsah kaydında Şânî tarafından verilen bilgilerden çıkarılmaktadır (Tırsî : vr. 37; Yılmaz 2008: 166). Dîvân'ın tenkitli metni hazırlanmıştır (Yılmaz 2001). Tırsî, kendi muhitinin ve devrinin günlük hayatıyla ilgili pek çok konuyla ilgilenmiştir. O, giyim-kuşam, yiyecekler, müzik, zanaatlar gibi sosyal hayatın çeşitli alanlarına alaycı bakar. Şiirden beklediği şey sadece eğlenmek ve eğlendirmektir. Klasik Türk şiirinin başlıca konusu olan aşk teması yerine yemeklere karşı duyulan arzuları ve beşerî hazları anlatmayı tercih eder. Manzumeleri “hezliyât” tarzındadır. Tercih ettiği bu tarzı, "Bir şi‘r-i nâ-şinîde-kühen söylerüm sana / Ma‘nâsı yok vezinde sühân söylerüm sana" (Yılmaz 2001: 13) diyerek, işitilmemiş, manasız, vezinli, başkalarının itibar etmediği şiirler olarak niteler. Hezellerinde, Hezârî Kebûterî Mehmed Efendi (ö.1137/1724) ve Hevâyî Kubûrî-zâde’yi (ö.1129/1710) örnek almıştır. O, Hevâyî ve Osman-zâde Sâbit arasında özel bir bağ oluşturur. Ancak söz söylemek kudretini bütünüyle hezliyata sarf ettiği için eleştirilere de maruz kalmıştır (Müstakîm-zâde: 302b). Şiirde benimsediği bu tarz, herkes tarafından bilinen şiirlerin, nazım şekli, vezin, kafiye gibi form özelliklerinin alınıp içeriklerinin gülünç hâle getirilmesinden ibarettir. 18. yüzyılda bu tarz, bazı şairlerin elinde küfür ve argoya dönüşür ve oldukça rağbet kazanır.

Full name:

İbrahim Tırsi

Title:

Divan şairi ve hattat

Death:

1766