"İktisatçılara ve ahlakçılara soruyorum, sefalete, aşırı çalışmaya, umutsuzluğa, yozlaşmaya, ürkütücü cehalete, kahredici kör talihe ve sonu gelmez fukaralığa mahkum olan bireylerin sayısını hiç hesaplamışlar mı acaba?"
Almeida Garrett'e ait bu sözle başlayan kitap, Saramago' nun kendine has anlatım tarzıyla başta beni zorlasa da, anlatılanlar yüzyılların ve coğrafyanın değiştiremediği güncel hallere ait olduğundan, oldukça keyifle ve sindirerek okuduğumu söyleyebilirim. Araziyi ve köylüleri okurken Yaşar Kemal anlatımıyla İnce Memed'i, işkence sahnelerinde Yaralısın' ı anımsadım hep.
.....
Neredeyse yarısı çizdiğim cümlelerle dolu olan kitaptan,tam da muhteşem film Django nun kraldan çok kralcı, efendisini bile bıktıracak yalakalıktaki kahya Stephen karakterini anlatan bir alıntıyla satırlarıma son veriyorum:
'Köpeklerin arasından seçilen, köpekleri ısırması gereken bir köpektir kâhya."
