Türk modernleşmesi, bizim ilk yenileşme hareketlerimizle başlayan bir süreçtir. Modernleşme tabirine baktığımızda toplumsal, siyasal ve ekonomik alanda görülen değişme ve gelişmelerdir. Türk modernleşmesine, iktisadi anlamda sanayileşme denmektedir. Adına her ne denilirse denilsin görüyoruz ki tek bir kavrama sığdırmak ya da sadece budur demek doğru olmayacaktır. Modernleşme dediğimiz zaman Batılılaşmadan bahsediliyor demektir. Bizim Batılılaşma ile tanışmamız ya da tutunmaya çalışmamızın sebebi Osmanlı’da her alanda kendini gösteren olumsuzluklar üzerine olmuştur. Direkt olarak Batı’ya yönelmeden bu olumsuzlukların nedenleri aransa da 17.yüzyıl sonu 18.yüzyıI başlarında Batı Avrupa karşısındaki başarısızlıklar Batı'ya bakışı beraberinde getiriyor. Bu yenileşme hareketi köklü bir devlet düzenin üzerinde yapıldığından bu sürecin nasıl işlediği, ne gibi sorunlar ortaya çıkardığı soruları beliriyor. Bu yazıda ele alacağımız eserde Abdülkadir ilgen Türk Modernleşmesi İktisadi Zihniyet kitabı ile bu sorulara bir kapı aralıyor. Kitabın birinci bölümü, Batı Anadolu'nun Dünya Ekonomisiyle Bütünleşme Sancıları ve Gayri Müslim Tebaanın Rolü (1876-1908) başlıklı yazı ile başlıyor. Ele alınan dönemde '1838 Balta Limanı Ticaret Sözleşmesiyle Osmanlı Devleti 'Dünya-Ekonomi' için bir çevre ülke namzedi haline gelmiş bulunuyordu.'(s.29) Bölgenin uluslararası bir ilgi odağı haline geldiği bu dönem artan ecnebi sayısının, nüfusun dağılımı demografik durum hakkında bilgiler vermektedir. Ulaşım, tarım, hayvancılık imalat sanayii incelenerek bahsi geçen yerlerin istatistiki bilgilerin tablolarla desteklenerek anlatılması ülkede etkinliklerini artıran yabancı sermaye dolaşımını, Türk nüfusun çoğunluğunun cephede olmasının yarattığı boşluktan faydalanan azınlıkların her alandan yararlanma ve yayılmasını vehametle göstermektedir. İkinci bölüm, Türk Kimliği ve İktisadi Hayat: Zihniyete Dair Tarihi-SosyoIojik Bir İnceleme başlığı altında yazar zihniyete dair sosyolojik açıklamasını yaparken, kültürel, ahlaki ve karakteristik faktörleri ele alarak Türk iktisadi hayatını genel bir perspektif üzerinden değerIendirmiştir. Burada Ülgener yöntemini benimsediğini belirtmiştir. Yazarın sonuç olarak: 'Türk kimliği ve bu kimliğin oluşmasında hayati etkiye sahip ahlâk ve zihniyet dünyasının temelleri, sadece Asya steplerinden getirilen alışkanlıklar ve İslam'ın kökleri Antik Yunan'a kadar uzatılabilecek geleneksel yorumunda değil, aynı zamanda bu zeminde yükselen merkezi devlet mekanizmasının hayatın her anına sirayet eden yapısal karakteristiklerinde (gelenekçilik - fiskalizm - provizyonizm) aranmalıdır.' Diyerek Türk kimliğinin yön ve hedefini belirleyemediğini gözlemlemiştir. Bölümün "Türk Modernleşmesi ve İktisadi Zihniyet: Arayış ve Tereddütler (1839-1908) yazısı ile iktisadi uygulamaların nasıl yapılacağına dair yaşanan karışıklığın toplumda karşılık bulamaması, toplumun muhafazakâr bir tutum içinde olmasının modernizm karşıtlığını doğurduğunu gözlemlemiştir. Bu şekilde tezahür eden durumları ise sadece iktisadi tutumla değerIendirmenin yetersiz kalacağını vurgulamıştır. Bir diğer yazı; ithal İkamecilikten İhracata: Türk Ekonomisinde Zihniyet ve Değişim (1960-2000) başlığı ile kaleme alınmış Türkiye'nin ekonomik durumu hakkında bilgiler verilmiş. 1960 askeri darbesi sonrası devreye giren DPT ve yaptırımları detaylı bir şekilde anlatılmıştır. Kalvinizmin Gölgesinde Gelişen Bir Sınıf; Müslüman Burjuvazi veya Kalvinist Müslümanlar yazısı ile İslamcıların kapitalizme yaklaşımı ve tartışmalara değinilmiştir. Uyum ve bütünlük sağlanamaması bir gerekçe olarak pekala gösterilebilir. Üçüncü bölüm, Sabri E ÜLGENER (191 1-1983) Ekol olarak görülen, modern iktisat teorisini ülkemize getiren ilk iktisatçılardan, Sabri Ülgener'in hayatı, akademik kariyeri ve çevresi hakkında bilgiler vermiştir. Ülgener hocanın bir iktisadi-fikri yolda izlediği yol ve metotların anlatımı ise okuyucunun ufkunu açmaktadır. Dördüncü Bölüm, Türk Modernleşmesi ve Milliyetçilik: Bir Zihniyet Yorumlaması başlıklı yazıdır. Fransız ihtilali ile etki alanını artıran milliyetçilik kavramının modernleşme sürecinde yerini incelemiştir. Beşinci Bölüm, Sekülerleşme Üzerine, Kendinden Kopartılan insan, Yeni ihtiyacı ile kaleme alınmış yazılardan oluşmaktadır. Modernite kavramına bir eleştiri, modern çağın insanını özgür bir birey değil bu çarkın işlemesinde gerekli bir meta olarak görüldüğünü göstermekte.

Türk ModernleşmesiAbdulkadir İlgen · Dergah Yayınları · 20144 okunma

·

132 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

Gökçen Özkan