Merhabalar.
Kitabımız, İbn Haldun’dan ‘’Mukaddime’’.
İbn-i Haldun’un 1375 yılında, tarih, sosyoloji, coğrafya, siyaset vb. birçok konu hakkında görüşlerini yazdığı bu eser, aslında İbn-i Haldun’un; yazmayı planladığı büyük tarih kitabı Kitâbu’l-İber'in birinci cildi olarak tasarlanmış fakat yayımlanması itibariyle asıl kitabın bir ‘’önsözü’’ (mukaddimesi) olmaktan çok, ayrı bir kitap olarak kabul görmüş ve başta İbn-i Haldun olmak üzere herkes tarafından da bu şekilde benimsenmiştir.
Öncelikle kitabın içeriği hakkında bilgi vermek istiyorum. Yapacağım inceleme Mukaddime I. cilt için geçerli olacak bunu başta belirteyim II. cildi daha okumadım o nedenle bu inceleme II. Cildi kapsamıyor. Eserin başlangıcında İbn-i Haldun ilk olarak bu kitabı neden yazma gereği duyduğunu uzun uzun açıklıyor. Ona göre yanlış olduğunu düşündüğü bilgilerin doğrusunu açıklamak aslında dönemindeki veya daha önceki dönemlerdeki diğer bilginlere bir eleştiride bulunmak istiyor.
Ardından İbn Haldun kendi felsefesini yani ‘’umran’’ adını verdiği görüşünü açıklıyor. Burada anlatmak istediklerinin özü ise şu şekilde açıklanabilir: Tarihi veyahut başka herhangi bir bilgiyi öğrenmek ondan bir şeyler çıkarabilmek için öncelikle o bilginin nedenine ve altında yatan sırrına vakıf olmamız gerektiğini ifade ediyor. Bu görüşünü doğrularcasına da anlatımına coğrafyadan devam ediyor. Tüm iklimleri ve o iklimlerin insanlarına nasıl özellikler verdiği gibi bilgileri tek tek açıklayan İbn Haldun, bu şekilde sosyoloji, siyasi vb. çıkarımlarını kendince temellendirerek anlatıyor. Eser bu tarz konuların açıklanmasıyla da devam ediyor.
Eserin içeriği hakkında yazdıktan sonra söyleyeceklerim şu ki: I. kitap özelinde aradığımı bulamadım. Eseri eğer 1400’lü yıllarda okuyabilseydim baş ucu kitabım olabilirdi ama 2021 yılında okuyunca yaşadığımız bilgi kirliliğinden olsa gerek artık bu tarz kitaplar pek dikkat çekmiyor diyebilirim. Çünkü bu eserin bize anlatabileceği ilginç bir nokta kalmamış, örneğin politik eksende kitabı konuşacak olursam, tabii kitapta bahsettiği siyasi çıkarımlar günümüzde hala geçerliliği koruyor fakat bu bilgilere ek olarak siyasi ekseni etkileyen çok çok farklı İbn Haldun’un dahi tahmin edemeyeceği noktalar da bulunmakta. Kısaca, eser günümüz için yer yer yetersiz yer yer de gereksiz kalıyor bana göre. Ayrıca fazla uzun olması da okuyucu için büyük bir dezavantaj. İbn Haldun, eserinde anlattığı her bilgiyi sağlam bir temele oturtup kitabını o sağlam temel üzerine inşa etmek istemiş lakin bu temeli açıklamak kitabın gereksiz uzamasına neden olmuş. Dediğim gibi 600 yıl evvel okusaydım benim için okuduğum en iyi eser olabilirdi.
Okuduğunuz için teşekkürler.
Benim puanım 4/10.
