Kitap başladı: “Ertesi gün hiç kimse ölmedi.”
Kitap bitti: “Ertesi gün hiç kimse ölmedi.”
Bu iki aynı cümlenin arasında birbirine bağımlı, birbirinden bağımsız iki roman oturuyor. Anlatayım:
İlk bölüm toplumun içinde bulunduğu sancıları işlerken, ikinci bölümde ölüm konuşmaya başlar. Ama sanki ikinci bir romana geçiş yapmışsınız hissine kapılırsınız. Dil değişir, anlatım farklılaşır, ikinci tekil şahıs anlatımı serpiştirilir aralara, ilk bölümde kral ironiyken ikinci bölümde kara mizahla romantizm kol kola verir. Bu yüzden kitap bambaşka bir roman olarak başlar, bambaşka bir roman olarak biter.
Anlaşılacağı gibi, ütopik sayılabilecek bir ülkede bir sabah herkes uyanır ve artık hiçkimsenin ölmediği fark edilir. Ölümsüzlüğü bulmuş olmanın coşkusu, bayrak asıp kutlamalar, sevinç çığlıkları yerini zamanla kaosa bırakır.
Sürekli artan nüfus, ekonomi, boşa düşen meslek kolları, yönetememe krizi, “Yetenekliyim, beni emellerinize alet edin” diye seslenen mafyanın doldurduğu boşluk ve zurnanın asıl zırt dediği yer: Madem artık ölüm yok, e o zaman yeniden uyanış da yok. O zaman ne gerek var dinlere, kiliselere? Buyrunuz kaostan küçük bir fragman.
Akıldışı bir olay karşısında rasyonel davranmaya çalışan, kendiyle çelişen, saçmalayan insan ve toplum ilişkisi, yozlaşma, ancak böyle güzel anlatılabilirdi.
Kitabın temposu genel olarak düşük olmasına rağmen çok da sürükleyici. Tüm Saramago kitaplarında olduğu gibi ironi baş köşede oturur. Yazarın kalemi ölümün eline tutuşturduğu yerler insanı Faust’a götürür. Mizahı kullanma biçimi Tanpınar’ı sevgiyle andırır okura.
Paragrafsız yazarım, konuşma çizgisi kullanmam ama elinizden düşürmeden okursunuz der ya Saramago. Öyle de okudum nitekim. Orjinal yazım diline bağlı kalmış bir kitabı okuyup artık bu çelişkiyle uzlaştığımı görmek mutluluk verici.
você é muito grande 
José Saramago
·
6,5bin görüntüleme
Kitap Beethoven'ın 3. senfonisinden bir bölümle bitiyor. Dinlemek isteyenler buyursun..
youtu.be/FKa00qWwsMg
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.