Kitabın kapağını açtığınızda uzun bir önsöz karşılıyor sizi. Önce kitabın çevirmenlerinin, sonra da Rus edebiyatının çok sevilen Oblomov'unun yazarı Ivan Gonçarov'un incelemesiyle başlıyoruz okumamıza. Dostu Puşkin'in de deyimiyle döneminin ''en akıllı ve okumuş şahsiyetlerinden''dir Griboyedov. Altı dil bilen, filoloji ve hukuk fakültesi mezunu, aynı zamanda piyano eğitimi aldıktan sonra matematik üzerine doktora yapmak isterken Napolyon'un Rusya Seferi dolayısıyla orduya gönüllü katılan genç bir aydından söz ediyoruz. İlerleyen dönemde Dekabristlerle adı anılan Griboyedov tutuklanır ve bir süre sonra tüm suçlamalardan beraat eder. Bizzat Çar tarafından İran'a gitmesini gerektiren bir görevle yükümlendirilir ve Tahran'a gider. Burada çıkan bir halk ayaklanmasında zavallı yazarımızın yaşamı oldukça trajik bir şekilde sonlanır. Barbarlar tarafından Rus Büyükelçiliği'nin tüm çalışanlarıyla birlikte vahşice öldürülür. Başsız cesedi pencereden elçilik binasına atılır ve kesilen başı bir kebabçı tarafından vitrinde gösteriye konulur. Cesedi üç gün boyunca Tahran sokaklarında sürüklenir ve daha sonra şehir çöplüğüne atılır. Puşkin, dostunun cenazesiyle karşılaşmasından Erzurum'a Yolculuk kitabında bahseder. En son İran'a gitmeden önce görüştüğü Griboyedov, elçi olarak gittiği Tahran'da cahil halkın, barbarların kurbanı olmuştur. Her ne kadar sonunun böyle olacağını tahmin edememiş olsa da Çar, Griboyedov'e bu görevi ceza niteliğinde verdiğini kabul etmiştir. Ve yazarın ölümünün ardından Akıldan Bela Rusya'da böylece yasaklanmış olur. Ancak bu, Rus halkının elden ele dolaşan kopyaları evlerinde saklamasına engel olamaz. Ayrıca komedya, dönemin aydınlarının da 'kırmızı el kitabı' olur. Bu eser dilimize yayınlandığı tarihten 60 sene sonra kazandırılır. Mehmed Murat tarafından Türkçe'ye çevrilen oyun, Griboyedov'u da eseri Türkçe'ye çevrilen ilk Rus yazarı yapar. Akıldan Bela, eski-yeni çatışmasını temel alan, soylu sınıfı ve adetlerini sert bir dille eleştiren ve gelenekçileri (Slavcılar'ı) tiye alan bir şiirsel komedyadır. Eserin ana karakteri Çatski Batıcı düşünceye sahip, Dekabrist sempatizanı bir aydındır ve üç yıl sonra Moskova'ya dönüşünün tek sebebi delilercesine aşık olduğu Sofiya'dır. Ancak işler umduğu gibi gitmez ve Çatski sadece aşkına karşılık bulamamakla kalmaz, üstüne Moskova sosyetesi tarafından adı deliye çıkar ve kahramanımız kitabın sonunda çareyi Moskova'yı terk etmekte bulur. Akıldan Bela'nın günümüzde bile hala güncelliğini korumasının sebebi sanırım dönem fark etmeksizin toplumlarda eski-yeni çatışmasının varlığını hep sürdürmüş ve sürdürecek olmasından kaynaklanıyor. Bir taraf geleneklere sadık kalınmasını savunurken, toplumların aydın kesimleri her zaman özgürlükçü bir anlayışı savunacaktır. Bu anlamda Çatskiler varlıklarını sürdürmeye devam edecek olsalar da, Famusovlar'ın da yakın bir gelecekte soylarının tükeneceğini söyleyemeyiz... Oldukça keyifli bir okuma olduğunu söyleyebilirim, Griboyedov oyun boyunca kendi eleştirilerini Çatski'nin ağzından aktarırken, mizahi diliyle de okuyucusunu eğlendirmeyi başarıyor.

Akıldan BelaAleksandr Griboyedov · İkaros Yayınları · 2011102 okunma

·

151 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

Dilay