Eş’arî kelâmcıları gibi Gazzâlî’ye göre de hayır ve şerr, Allah’ın meşîet ve iradesiyledir, ancak O’nun hayra rızası vardır; şerre ise rızası yoktur. Bu noktada o, “Şerri Allah yaratmaz” diyenleri câhil; “Rıza ve kerih görme bakımından hayır ile şerr arasında fark yoktur” diyenleri de dar görüşlü olarak adlandırmaktadır. Ayrıca ona göre bazı kimseler, bu konuda şüpheye düşmekle kalmamış ; aşırıya giderek kötülüklere karşı rızayı makamlardan bir makam kabul edip adına da “güzel ahlâk” demişlerdir. Bütün bunları bilgisizliğin ( cehâlet) eseri olarak değerlendiren Gazzâlî’ye göre rıza ile kerih görmenin birbirine zıt olması bir şeye aynı yönden taalluk ettikleri zamandır. Bu bakımdan da bir şeyi bir yönden kerih görmek ile bir yönden ona razı olmak arasında zıtlık yoktur.
Meselâ, bir kimse düşmanının ölümü hâlinde mutluluk duyarken; düşmanının düşmanı konumundaki kişinin ölümünden dolayı üzüntü yaşayabilir. Tıpkı bu durum gibi, isyanın da iki yönü vardır. Biri, onun Allah’m irade ve ihtiyârı ile olması ; diğeri de kulun o fiili kesbedip, onunla vasıflanmasıdır. İsyan fiili, Allah’ın irade ve ihtiyârı ile olması cihetiyle O’nun yaratması ile olduğundan insan ona rıza gösterir. Ancak isyan fiili, nihayetinde Allah’ın rahmetinden uzaklaşmaya ve gazabına maruz kalmaya sebep olduğundan dolayı da çirkin görülür.178 Dolayısıyla her insan için gerekli olan şey, Allah’ın çirkin gördüğünü çirkin görmek, kızdığına kızmak ve O’na düşmanlık edene düşmanlık etmektir.
·
2 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.