Kitabı düşünmeden aldım. Nasıl olsa tavsiye eden kişi bu kitabı benden önce okumuş, benim yerime düşünmüş, beğenmiş ve bana tavsiye etmiş. Hal böyle olunca "işin ehli biri" diye düşünerek, düşünmeden aldım kitabı. Çünkü güvenilir biriydi. Gene düşünmeden ve hiç araştırma yapmadan başladım okumaya. Sayfaları çevirdikçe düşünmememin cezasını çektim. Ve bitirdikten sonra düşünmek için fazlasıyla zamanım oldu.
Kitap, Emine'nin kızı Rabia'nın başından geçenleri anlatıyor. Müsadenizle biraz ayrıntıya girmek istiyorum. Rabia'nın dedesi imam, torununu en güzel şekilde İslam'a uygun yetiştirmek istiyor. Rabia'nın ezber gücünün sağlam olduğunu keşfedince ona hafızlık eğitimi veriyor. Eğitim vermediği süreçte de İslam hakkında bilgiler verip sohbetler yapıyor. Baskıcı bir tutumu var. Benim anlam vermedigim noktaya gelecek olursak, Rabia o zamanlar 6-7 yaşında dedesi cennet ve cehennemi anlatıyor, iyi güzel ama bunu yaparken cehenneme daha çok ağırlık veriyor. Oradaki azaplardan ve günahkârlardan bahsetikçe çocuk orayı daha çok merak ediyor. Orası daha cazip geliyor sanki. Kulağı oraya daha aşina. Hatta babasının oraya gideceğine kesin kanaat getirmiş. Merak etsede ordan çok korkuyor. Cennete gelecek olursak, orayı hiç cazip bulmuyor. Hakkında fazla bir şey bilmiyor. Ve orayı düşündükçe aklına dedesi gibi yaşlı kocaman kavukları, ellerinde tesbih olan amcalar ve ilahi söyleyen kadınlar, iki ağacın ortasından geçen ırmak geliyor. Yani cehennemden ne kadar korkarsa cenneti de o kadar sıkıcı buluyor. (Sf: 25-26) Hal böyle olup dede de imam olunca küçücük çocuğa bunları böyle anlatmak ne kadar doğru bilemedim (!)?
Herkesin de bildiği gibi o yaşlardaki çocuklar düşünmez. Sizin ağzınızdan çıkan her şeyi doğru kabul edip o şekilde hareket ederler. Binaenaleyh onlara kendi inandığınız şeyi kabul ettirmek daha kolaydır. Kondukları kabın şeklini alırlar ve küçük yaşta öğrendikleri şeyler daha kalıcı olur. O yüzden onlara nasıl davrandığımız önemlidir. Mamafih dedenin yaptıklarını çok doğru bulmuyorum.(hafızlık hariç)
Ayrıca Rabia İslam'ı güzel yaşayan bir kız. Hafız -ki bu her yiğidin harcı değildir- ,beş vakit namazında ve Ramazan oruçlarını tutan zayıf, çıtı pıtı güzel bir kız. Namaz saatlerine dikkat eden ve bir vakit bile kazaya kalmasın diye acele eder. Hal böyleyken akranı Bilal ile münasebeti İslam'ı açıdan doğru değil. Kitabı okuyanlar ne demek istediğimi anlayacaktır.(sf:144)
Edebi açıdan bakacak olursak;
Halide Edip Adıvar edebiyatımızda büyük yer ve önem teşkil eder. Milli edebiyat döneminin tanınmış ilk kadın romancısıdır. Başka türde kitaplar da yazmıştır ancak daha çok romancı olarak bilinir. Bu kitabında da 2. Abdülhamit dönemindeki toplumu incelemiştir. Konuşma diline bağlı kalmıştır. Fakat Can yayınları kitabın orijinaline bağlı kalmak istedikleri için bazı kelimeleri günümüz Türkçesine çevirmek yerine küçük dipnotlarla açıklamışlar. Bu da bazı bölümlerde okumayı bölsede birkaç tane kelime diğer kitaplardan tanıdık olduğu için fazla sıkıntı çıkarmıyor. Karakter tasvirleri ve betimlemeler ise güzeldi.
Kitaba verdiğim beş puanı yukarıda belirttiğim hoşuma giden iki nedenden ve emeğe saygıdan verdim.
Bir yazarın -veya şairin- mensup olduğu din veya siyasi görüşü beni alâkadar etmez. Edebi yönüne bakarım ben. Ama bu görüşlerini açıktan veyahut gizliden kağıda döküp okuyucuya aşılamak istiyorsa orda duracaksın. Herkesin görüşü kendine. Dediğim gibi yazarın neye inandığı beni ilgilendirmez ama yazdıkları benim görüşlerime aykırıysa onu bir daha okumam.
Okuyup okumamak size kalmış.
