Good Will Hunting filminde dikkatimi çekmiş bir replik vardır.
Will, bir kadınla tanışmıştır, kadını çok beğenmesine rağmen onu arayıp aramamak konusunda kararsızdır. Bu konu üzerine Psikoloğu Sean ile konuşurken, ilk tanışmalarının mükemmel olduğunu ve bunu bozmak istemediğini söyler. Kadını tanıdıkça aslında o kadar mükemmel olmadığını farkedecektir. Sean bir psikolog olarak durumu net olarak tahlil etmiştir: "belki de sen şuan mükemmelsin ve bunu kaybetmek istemiyorsun"
İşte bu dialog kanaatimce mükemmelliyetçi insanı en güzel tarif eden ifadelerden birisidir. Nedir mükemmelliyetçi insan? Ya da kimdir? Önce bunu açıklamaya çalışmalıyım.
Mükemmelliyetçilik dendiği zaman; her şeyin en iyisini hedefleyen, azimli, karakterli insan modelinin anlaşılması yaygın bir yanlış kanıdır. Bir işi yaparken gayretli bir şekilde, hatadan uzak bir şekilde yapmaya çalışmak elbette güzel bir değerdir. Kişilik olarak mükemmelliyetçilik ise bu tanımdan bağımsız olarak; insanın kısa ömrünü mutsuz ve stresli geçirmesi için gerekli olan tüm yanlış düşünceleri içerisinde barındıran bir yapıdır.
Şöyle ki; mükemmelliyetçi insan için gri yoktur. Siyah ve beyaz vardır. Bir şey ya iyidir ya da kötüdür. Ortası olamaz. Esneklik kavramı mükemmelliyetçi bir insan için söz konusu değildir. Kendini yeterince sevmez, yeterli görmez ve affetmez.
Tabi ki bu durum mükemmelliyetçi insanın tavırlarına da yansır: Mükemmeli başaramadığı zaman asla tatmin olmaz. Ufak mutluluklar onun için geçerli değildir. Hatalı olmaya tahammülü yoktur. Duygular onun için zayıflık göstergesi olarak kabul edildiğinden duygularını bastırır. Gergindir, kendisini eleştirir... Bu eleştiri de asla yeterli değildir. Bir ömür sürer gider. Sürekli olarak ben neden böyleyim, şunu neden yaptım, ne kadar yetersizim... şeklindeki yargılamaları hiç bitmez. Bir işe girerken veya bir topluluğa dahil olurken çekinirler. Yargılanmaktan çok korktukları için sosyal bir ortama dahil olmamayı, bir işi yapamamaktan korktukları için hiç yapmamayı tercih ederler.
Mükemmelliyet duygusunu benliğine yöneltenlerin dışında bir de ötekine yoğunlaştıran insanlar vardır. Bu insanlar da karşılarında ki insandan mükemmeli beklerler. Asla tatmin olmaz, eleştirir, kusursuz insanı arar ama böyle bir insan mevcut olmadığı için de yalnız kalırlar.
Bu kişilik yapısının oluşmasının temelleri incelendiğinde, pek çok diğer kişilik özelliğinde olduğu gibi en büyük sebebin aile ve yetiştirilme tarzı olduğu görülecektir. Kural olarak; mükemmelliyetçi ebeveynlerin yetiştirdiği çocuklar mükemmeliyetçi olur. Her şeyin zirvesine oynayan, yaptıkları asla takdir görmeyen çocuk, kendi değerinin hayattaki başarısı ile ölçüleceği yanılgısına düşer. Tipik bir mükemmelliyetçi insan özelliği olarak; kendi kişiliği ile başarısının ayrımına varamaz, hatalı olduğunda sevilmeyeceğini düşünerek hatalı görünmekten kaçınır.
Klinik bazı veriler anksiyete, depresyon ve okb'un mükemmelliyetçi insanlar için kaçınılmaz olduğunu göstermektedir. Pek çok ruhsal bunalımın kökeninde insanın kendi benliğine yeteri kadar esneklik vermemesi vardır. Mükemmelliyetçiler şefkat göstermeleri gereken yegane kişinin kendi aciz varlıkları olduğunun farkında değillerdir. Pek çok konuşmada hatalı olmanın normal olduğunu söylemelerine, kimsenin mükemmel olamayacağını iddia etmelerine karşın, iş başa düştüğünde mükemmelliyetçi davranışlar göstermekten geri durmazlar.
Kişisel gözlemime göre, insanlar ruhsal konularda yeterli derecede bilgili değildirler. Maalesef hala depresyon hafif bir bunalım, anksiyete biraz tez canlılık zannedilmektedir. Dolayısıyla bu tip sıkıntılara bilgi eksikliği yüzünden düzgün yaklaşılamamaktadır. İnsanın kendi kişiliğinde var olan özellikleri bilmesi bu konuda önemli bir kilometre taşı olduğu için, karakterimizle alakalı veriler içerebilecek bu gibi kitapların okunması taraftarıyım. Bu ve bunun gibi eserler okunduğu takdirde insan kendisini daha doğru tanıyacak, kendisindeki kusurları daha net görecek, sebeplerini öğrenecek ve aşma yoluna gidecektir. İncelemesini yaptığım kitabı, konuyla alakalı olarak yeterli bulmakla beraber okunmasını tavsiye ederim.
Keyifli okumalar.
