-Çünkü Osmanlı Kırımı alayım derken borca batmıştır. Faizli borca ki, azalacağına arttığı için altından kalkamaz! Çünkü siz borcu fabrika açmaya almadınız! Osmanlının "gâvur kazanır, Müslüman yer" zagonunca oturup yemeğe aldınız!
Kemal Tahir bu romanında Köy Enstitülerinin kuruluş sürecini anlatmış. Enstitüleri istemeyip binbir dalavere çeviren köylüler. Enstitüyü istemeyen Hükümetteki vekiller...Bakan Hasan Ali Yücel olsa da bu işin ne kadar tehlikeli göründüğü vb. Kuruluş yıllarında özellikle 2.Dünya Savaşı nın Anadolu'daki etkileri. Bir dönem romanı aynı zamanda. Enstitüleri olumlu olumsuz yönleri de tartışılmış aynı zamanda. O dönem meraklıları için bulunmaz bir eser diyebilirim. Keyifle okudum...
Kafa kağıdının bir adı da 'Hamidiye kağıdı' olan, yani kimlik kağıdı Sultan Hamit zamanında çıkan, soyadını ancak on yıl önce kanun zoruyla seçen insan, kendinin sahibi değil ki malının sahibi olduğuna inansın...
"Ispartalı dedin mi on dakika düşüneceksin! Aslına bakarsan Kayserilinin adı çıkmıştır, Isparta'nın yetiştirdiği köpoğlusunu hiçbir yerde analar çaputa sarmamıştır..."