Büyük, küçük her devletin işlerini görmek için devlet merkezinde birinci derecede birer daireleri bulunması tabiî olduğundan diğer İslâm devletlerinde görüldüğü gibi Osmanlılarda da divan-ı hümayûn ismiyle bütün devlet işlerinde birinci derecede mes'ul merci olmak üzere bir büyük divan vardı.
Eski tarihlerimizde Orhan Bey zamanından beri Osmanlılarda bir divan mevcut olduğunu görmekteyiz. Tarihlerde Orhan Gazi devrinde divana gelen bireylerin başlarına burma sarık sardıkları yazılıdır. Zaten o devirde yanı ondördüncü asrın ilk yarısında Anadolu beyliklerinde de Selçukilerle İlhanîleri takliden divan teşkilâtı olduğuna şübhe yoktur.
İçindekiler:
BİBLİYOGRAFYA
BİRİNCİ BÖLÜM
I. Divan-ı hümayun
Divan içtimaı günleri
II. Kubbe-i hümayun - Kubbealtı
Divan-ı hümayun binası
III. Divan azaları ve divan-ı hümayun içtimaları
IV. Arz günleri
V. Ulufe divanı
Kasr-ı Adil (Adil köşkü)
VI. Divan-ı hümayun kalemleri
Beylikçi veya divan kalemi...
Tahvil kalemi
Rüûs kalemi.
Rüûs kalemi rüûsları
Ordu rüûsları- Rikâb-ı hümayun rüûsları
Amedi kalemi ve amedci
Teşrifatçılık
Vak'anüvislik
Divân-ı hümayun hocaları
Divan-ı hümayun tercümanları
Hazine-i Evrak (Arşiv)
Divan-ı hümayunun başlıca defterleri.
Tayin muameleleri.
Defterhane.
İKİNCİ BÖLÜM
I. Vezir-i azam veya sadr-ı azamlar
Sadr-ı azamların ikindi divanları
Sadr-ı azamın diğer divanları ve teftişleri
Cuma divanı (Huzur mürafaası)-Çarşamba divanı
Sadr-ı azamın Tersan-yi teftişi
Sadr-ı azamların kola çıkmaları
Büyük kol
Sadr-ı azamın şeyh-ul-islamı ziyareti
Vezirlerin sadr-ı azam ve şeyh-ul-islamı ziyaret etmeleri
Sadr-ı azamın bayram alayı
Sadr-ı azamın bayram ziyaretlerini kabulü.
Sadr-ı azamların tevcihat yapmaları
Vezir-ı azakın serdar-ı ekremliği
Sadr-ı azam maaşları
Vezir-i azam dairesi erkanı
Sadr-ı azamın kavuk ve divan elbisesi.
Vezir-i azam veya sadr-ı azamların elkabı
Sadr-ı azamların padişahlarla hususiyetleri
Sadr-ı azam nezaretindeki vakıflar.
Başvekaletin ihdası.
II. Sadaret veya rikâb-ı hümâyun kaymakamlığı
III. Kubbe vezirleri
Vezirler
IV. nişancı veya tevkiî
V. Kazaskerler
VI. Reis;ül;küttab
VII. Paşa kapısı - Bâb-ı âlî kalemleri
Sadr-ı azam kethüdası ve kalemi
Mektupçu dairesi
VIII. Bab-ı alinin teşekkülü
Sadaret arzodası
IX. Elçiler hakkında bir icmal
X. Elçilerin padişah tarafından kabulleri
Bir elçinin XV. yüzyılda huzura kabulü
XVI. yüzyılda padişah tarafından elçi kabulü.
XVII. yüzyılda elçi kabulü
Elçilerin divana gelişleri ve name takdim etmeleri
Elçilerin divana girişleri
İran elçisi gelirse
Bir seyahatnamede sefir kabulü münasebetiyle
divan merasimi hakkında.
Elçilere dair müteferrik malumat.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
I. Merkez maliye teşkilatı (Defterdarlık)
Defterdarlar
Defterdar kapısı (Bab-ı defteri)
II. Muhtelif yüzyıllarda Osmanlı maliyesi daireleri
XVI. yüzyılın ortalarında maliye kalemleri.
Ruznamçe-i evvel ve sani kalemleri - Rumeli mubasebesi kalemi- Anadolu mubasebesi kalemi - Mukabele kalemi-Mukataacı-i evvel kalemi - Mukataacı-i sani kalemi -Mevkufatcı- Varidatcı - Kılac tezkirecisi - Tezkireci-i ahkam-ı Rumeli- Anadolu mukataa-i evvel ve kalemleri - Anadolu mukataacı-i sanisi - Anadolu üçüncü mukataacısı - Anadolu mevkufatçısı - Tezkireci-i ahkam-ı Anadolu - Mukataacı-i evvel - Mukataacı-i sani - Mukabacı-i salis - Tezkireci-i ahkam - Tezkireci - Kale tezkirecisi - Mevcudatcı - Teslimatcı ve kalemleri - Divittar
XVIII. yüzyılın ortalarında maliye kalemleri.
Ruznamçe-i evvel - Başmubasebe kalemi - Haremeyn mubasebesi - Anadolu mubasebesi - Suvari mukabelesi- Sipah kalemi - Silahdar kalemi - Mevkufat kalemi - Maliye kalemi - Cizye mubasebesi - Küçük ruznamçe kalemi - Piyade muhasebesi - Küçük evkaf kalemi - Haremeyn mukataası kalemi - Piskapos mukataası kalemi - Büyük kale kalemi- Haslar mukataası kalemi - Başmukataa kalemi - Maden maa salyane kalemi - İstanbul mukataası - Bursa mukataası - Avlonya maa Ağrıboz mukataası kalemi -Mektubi-i defteri kalemi - Ganem kitabeti.
XVIII. yüzyıl sönundalçi maliye kalemleri
1. Büyük ruzname - 2. Başmuhasebe kalemi,- 3. Anadolu muhasebesi - 4. Suvari mukabele kalemi - 5. - 6. Sipah ve silahdar kalemleri - 7. Haremeyn muhasebesi- 8.Cizye muhasebesi - 9. Mevkufat kalemi - 10. Maliye kalemi - 11. Küçük ruzname - 12. Piyade mukabele kalemi - 13. Küçük evkaf muhasebesi 358- 14. Büyük kale kalemi - 15. Küçükkale kalemi- 16. Madeni mukatası - 17. Salyane-i mukataası 18. Haslar mukataası - 19. Başmukataa kalemi -20. Haremeyn muakataası- 21. Istanbul mukataası - 22. Bursa mukataası - 23. Avlonya mukataası - 24. Kefe mukataası - 25. Tarihçi kalemi-50 - Malilkane halifesi kalemi -Zimmet halifesi kalemi -Muhallefat halifesi kalemi - Kalemi ve dairesi - Menzil halifesi kalemi - Ganem kitapeti -Piskapos haliftesi kalemi - maliye mahkemesi.
lll. Devlet Hazineleri.
Dış hazine (Maliye hazinesi).
Nizam-ı Cedit hazinesi
Maliyenin başlıca defterleri.
Büyük ruznamçe defterlerinden -Başmuhasebe, kalemi defterlerinden - Mevkufat kalemi defterlerinden - Anadolu muhasebesi defterlerinden
IV. Maliye nezaretinin teşkili.
V. Bazı mali ıstılahlar.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Osmanlı bahriyesi teşkilatı
Başlangıç.
I. Osmanlı tersaneleri
Gelibolu tersanesi.
Istanbul tersanesi.
Süveyş tersanesi.
Tuna kaptanlığı ve Rusçuk tersanesi.
Birecik tersanesi
II. Tersane halkı
Azablar.
Kalafatcılar
.Kumbaracılar
III. Kaptan, paşa ve sancakları
Kaptan Paşa.
Kaptan Paşa eyaleti
Derya kalemi.
Tersane ricali.
Tersane emini - Tersane kethüdası - Tersane ağası - Liman reisi - Tersane katib (Canib efendi)-Tersane re'isi - Tersane defter emini - Tersane defter kethüdası-Tersane ruznamçecisi - İcare katibi -Mahzen-i çub ve mahzen-i sürb emin ve katipleri - Kalyon katibi - Tersane başmimarı.
IV. Donanma ümerası
Kapudane.
Patrona.
Riyale.
V. Donanmanın denize çıkma merasimi
VI. Donanma inşası ve teçhizatı
VII. Osmanlı bahriyesinde kullanılan gemiler.
Kürekle yürüyen gemiler
Uçurma - Varna beş çifteleri - Karamürsel - Aktarma - Üstüaçık - Çete kayığı. - Brolik - Celiyye - Çamlıca - Kütük - Atkayığı - Kancabaş - Şayka - İşkampavye (İşkampaye) - Şahtur - Çekelve - Firkate - Kalite - Pergende (Birgende veya pergandi) - Mavna - Gırab-Kadırga - Baştarde - Baştarde-i hümayun.
Yelkenle yürüyen gemiler
Ateş gemisi - Şalope - Brik - Uskuna - Şehtiye - Ağrıpar (Agrıbar) - Korvet - Barça - Kalyon - Firkateyn - Kapak veya kaypak - Üç anbarlı.
Donanmada hizmet eden bazı bahriyeliler.
Levendlar - Kürekçiler- Aylakcılar - Kalyoncular - Gabyarlar - Sanatkarlar - Sudagabolar.Denize gemi indirilmesi merasimi
VIII. Onaltıncı yüzyılın son yarısından itibaren Osmanlı donanması hakkında bir icmalGemi yapılmış olan başlıca kızaklar
IX. Deniz mektebinin kuruluşu hakkında bir.
X Bahriye teşkilatana ait bazı vesika suretleri.
Osmanlı bahriyesinde bir dönüm noktası teşkil eden donanma kanunnamesi.
Bahriye mühendishanesine dair layıha
İNDEKS
