Sayfa Sayısına Göre Osmanlı İmparatorluğu'nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi - Cilt 1 Sözleri ve Alıntıları
Sayfa Sayısına Göre Osmanlı İmparatorluğu'nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi - Cilt 1 sözleri ve alıntılarını, sayfa sayısına göre Osmanlı İmparatorluğu'nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi - Cilt 1 kitap alıntılarını, etkileyici sözleri 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.OSMANLI EKONOMİSİ VE MERKANTİLİST AVRUPA
Osmanlılar açısından esas kaygı, daima devletin fiskal (gelirci)
çıkarları ile iç pazardaki tüketicilerin korunmasıydı; oysa merkantilist
ekonomilerde rekabete dayalı bir uluslararası piyasanın icapları, ekonomik
düzenlemeleri belirliyordu. Son tahlilde bu uçurum, otoriter bir hükümdarın
kontrolündeki bir statü toplumunun sosyal yapısı ile, serbestce oluşmuş
sınıflardan meydana gelen bir yapıya erişmiş ve burjuva sınıfının iktidarı
paylaştığı bir sivil toplum arasındaki tezattan doğmakta idi.
KAYNAK = Coleman ( l 969a), ss. 98-99; Viner ( 1969), ss. 8 1-92.
Sayfa 88
Ayrıca, Osmanlıların zenginliği, yeni teknolojiler sayesinde tarımın,
çeşitli sanayi ve ticaret gel iri nin azamiye çıkarılması gibi entansif (Yoğun tarım) yöntemlerden değil, fetih yoluyla ilhak edilen topraklardaki yeni vergi
kaynaklarından bekliyorlardı.!
Kaynak = İki sistem arasındaki tezat, daha Adam Smith ( 1937), ss. 3 ve 97'de vurgulanmıştır.
Sayfa 89
Avrupalıları entansif tarıma, dış ticarette merkantilizme ve ülke
içinde emeğin daha entansif kullanımına yöneltecekti.
Sayfa 89
Cizye artışları ve tahsilatının, on altıncı yüzyıl sonlarından itibaren
Hıristiyan nüfusun Osmanlı rejimin den soğumasının temel nedenleri
arasında yer aldığını; daha sonraki yüzyıllarda Balkanların çeşitli
bölgelerinde görülen kitlesel ihtida(dininden dönerek Müslüman olma.)olaylarının da ardında cizye artışlarının
yattığını rahatlıkla söyleyebiliriz.
Sayfa 108
sipahi'lerin köyde oturup toprak
tasarrufu ve vergi tahsilatını bilfiil kontrol ettiği Osmanlı tımar rejimi, feodal
bir toplumun ana çizgilerini taşıyordu. Bu rejimin Batı tipi bir feodalizmden
başlıca farkı, devletin köylü ile askeri sınıfın yerel mensupları arasındaki
bütün kişisel bağımlılıkları ilga etmiş olması sonucu, toprak tasarruf
haklarının, vergilerin ve sipahi'ler ile köylüler arasındaki ilişkilerin hep
yalnızca sultanın kanunları çerçevesinde düzenlenip merkeziyetçi bir
bürokrasi tarafından sıkı sıkıya denetlenmesi noktasında düğümleniyordu
Sayfa 110
Merkezi bürokrasinin dış fetihler yoluyla yeni mukataa gelirleri peşinde
koşmasının yanısıra, askeri sınıfın aşağı kademeleri de fethedilen
topraklardan timar almak için baskı yapıyordu . Fetih politikasının
sürdürülmesinde önemli bir etmen olan bu baskıyı, Osmanlı fiskalizminin bir
parçası olarak değerlendirmek de mümkündür.
Sayfa 112
RESMİ MAKAMLARIN DEVLETÇE SATIŞI, PiŞKEŞ VE RÜŞVET
1596 tarihli Relazione'sinde İstanbul'daki Venedik bailo'su Malipiero,
Osmanlı Devleti' ne layiha sunan, Koçi Bey gibi yazarları teyit ederek, en
yüksek devlet görevlerine ancak --veziriazamlık için 80.000, defterdarlık için
40-50.000 altın gibi-- muazzam rüşvetlerle gelinebileceğini vurguluyordu. (1)
Bir kere mevki sahibi olduktan sonra, verdikleri rüşvetin karşılığını başka
önemli tayinler için kendileri rüşvet alarak çıkartıyor, dolayısıyla bütün
devlet görevlileri bu rüşvet zincirinin bir parçası hal ine geliyordu.(2) Bu
uygulama o kadar olağanlaşmıştı ki, olanca safiyetiyle Evliya Çelebi, bir
kadı'nın geliri için, biri rüşvetler dahil biri de rüşvetler hariç olmak üzere iki
ayrı rakam verebiliyordu.(3)
KAYNAK =
1 Aktaran : Steensgaard ( 1 972), s. 1 78; rüşvet konusunda aynca bkz. Yücel ( 1988), endeks rüşvet; Koçi Bey (1939), s. 59; İnalcık (l 992c ).
2 Naima (1281 H/1 864), VI, s. 26.
3 Evliya Çelebi (1 896), il, s. 82.
Sayfa 114
AÇIKLAR VE OLAGANÜSTÜ ÖNLEMLER
Osmanlı maliyesinde maaşların 354 günlük İslami ay yılına göre
ödenmesi eski bir gelenekti . Buna karşılık güneş yılında mevsimlerin sırası
değişmediğinden, devletin mali yılı, tarımsal vergilerin toplanmasında güneş
yılına uymak zorundaydı.1 Bu, bütçe muhasebesinde, özellikle de maaş
ödemelerinde tutarsızlıklara yol açıyordu. Her takvim yılının sonunda doğan
toplam maaş hakları , güneş yılına göre 11 gün eksik kalıyordu. Bunun
sonucu, otuz iki yılda bir, bir fazla ay yılının ortaya çıkmasıydı. Başka bir
deyişle, otuz i ki yıllık bir dönem boyunca devlet yalnızca otuz i ki yılın
vergi sini toplarken, maaşlı kesim otuz üç yılın maaşını talep edebiliyordu.
Bu da devletin dönem dönem ekstra ödemeler yapmak zorunda kalması
demekti . Sahillioğlu bu durumun, devlet maliyesindeki büyük döngüsel
krizlerin esas nedeni olduğu ve ücretli askerler arasında hoşnutsuzluğa yol
açtığı kanısındadır. Asker maaşlarının toplam bütçenin yüzde 1 2'sini alıp
götürdüğü unutulmamalıdır. Yeniçeri maaşları her yıl dört taksitte
ödendiğinden, her sekiz yılın sonunda bir ekstra ödeme, her otuz iki yılda ise
dört ekstra ödeme zarureti doğuyordu.
Sayfa 143
Marksistler, devletin toprak sahipliği üzerindeki sıkı denetimini, Osmanlı
tarımının ve tarımsal ilişkilerinin yeni yönelimler kazanamamasının ve
dolayısıyla genel olarak Osmanlı ekonomisi ve toplumunun duraganlığının
da nedeni sayarlar. Arşiv belgeleri, merkeziyetçi Osmanlı yönetiminin, miri
düzeni her türlü yeni gelişmeye karşı daima titizlikle korumaya çalıştığını
doğrulamaktadır.
Sayfa 149
Osmanlı devletinin toprak mülkiyetinin
niteliği, ancak çift-hane sistemi çerçevesinde tam olarak anlaşılabilir.
Sayfa 150