Osmanlı İmparatorluğu'nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi - Cilt 1 Sözleri ve Alıntıları
Osmanlı İmparatorluğu'nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi - Cilt 1 sözleri ve alıntılarını, Osmanlı İmparatorluğu'nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi - Cilt 1 kitap alıntılarını, Osmanlı İmparatorluğu'nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi - Cilt 1 en etkileyici cümleleri ve paragragları 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.sipahi'lerin köyde oturup toprak
tasarrufu ve vergi tahsilatını bilfiil kontrol ettiği Osmanlı tımar rejimi, feodal
bir toplumun ana çizgilerini taşıyordu. Bu rejimin Batı tipi bir feodalizmden
başlıca farkı, devletin köylü ile askeri sınıfın yerel mensupları arasındaki
bütün kişisel bağımlılıkları ilga etmiş olması sonucu, toprak tasarruf
haklarının, vergilerin ve sipahi'ler ile köylüler arasındaki ilişkilerin hep
yalnızca sultanın kanunları çerçevesinde düzenlenip merkeziyetçi bir
bürokrasi tarafından sıkı sıkıya denetlenmesi noktasında düğümleniyordu
Sayfa 110
Kapitülasyon ve Ayrıcalıklar
II.Mehmet’in kayırdığı Rumlar, onun saltanatı döneminde Osmanlı maliyesi ve politikasında özellikle aktif rol oynadılar. Fatih, Rum Mehmet, Hâss Murad ve Mesih gibi Rum dönmelerini vezirliğe kadar yükseltti. Üstelik son ikisi Palaeologos ailesine mensuptu.
*1517’de Mısır’ı fetheden I. Selim, Memlüklerin Fransızlara ve Katolanyalılara karşı tanımış olduğu kapitülasyonları yeniledi. Bunların İtalyanlara verilen kapitülasyonlar kadar kapsamlı olmamasına karşın,
bu yolla Fransızlar ilk defa Osmanlı topraklarında ticaret ayrıcalığı elde etti.
Sayfa 256 - Palaeologos Hanedanı 1259-1453 arasında Hüküm süren Bizans Hanedanı
AÇIKLAR VE OLAGANÜSTÜ ÖNLEMLER
Osmanlı maliyesinde maaşların 354 günlük İslami ay yılına göre
ödenmesi eski bir gelenekti . Buna karşılık güneş yılında mevsimlerin sırası
değişmediğinden, devletin mali yılı, tarımsal vergilerin toplanmasında güneş
yılına uymak zorundaydı.1 Bu, bütçe muhasebesinde, özellikle de maaş
ödemelerinde tutarsızlıklara yol açıyordu. Her takvim yılının sonunda doğan
toplam maaş hakları , güneş yılına göre 11 gün eksik kalıyordu. Bunun
sonucu, otuz iki yılda bir, bir fazla ay yılının ortaya çıkmasıydı. Başka bir
deyişle, otuz i ki yıllık bir dönem boyunca devlet yalnızca otuz i ki yılın
vergi sini toplarken, maaşlı kesim otuz üç yılın maaşını talep edebiliyordu.
Bu da devletin dönem dönem ekstra ödemeler yapmak zorunda kalması
demekti . Sahillioğlu bu durumun, devlet maliyesindeki büyük döngüsel
krizlerin esas nedeni olduğu ve ücretli askerler arasında hoşnutsuzluğa yol
açtığı kanısındadır. Asker maaşlarının toplam bütçenin yüzde 1 2'sini alıp
götürdüğü unutulmamalıdır. Yeniçeri maaşları her yıl dört taksitte
ödendiğinden, her sekiz yılın sonunda bir ekstra ödeme, her otuz iki yılda ise
dört ekstra ödeme zarureti doğuyordu.
Sayfa 143
OSMANLI EKONOMİSİ VE MERKANTİLİST AVRUPA
Osmanlılar açısından esas kaygı, daima devletin fiskal (gelirci)
çıkarları ile iç pazardaki tüketicilerin korunmasıydı; oysa merkantilist
ekonomilerde rekabete dayalı bir uluslararası piyasanın icapları, ekonomik
düzenlemeleri belirliyordu. Son tahlilde bu uçurum, otoriter bir hükümdarın
kontrolündeki bir statü toplumunun sosyal yapısı ile, serbestce oluşmuş
sınıflardan meydana gelen bir yapıya erişmiş ve burjuva sınıfının iktidarı
paylaştığı bir sivil toplum arasındaki tezattan doğmakta idi.
KAYNAK = Coleman ( l 969a), ss. 98-99; Viner ( 1969), ss. 8 1-92.
Sayfa 88
Merkezi bürokrasinin dış fetihler yoluyla yeni mukataa gelirleri peşinde
koşmasının yanısıra, askeri sınıfın aşağı kademeleri de fethedilen
topraklardan timar almak için baskı yapıyordu . Fetih politikasının
sürdürülmesinde önemli bir etmen olan bu baskıyı, Osmanlı fiskalizminin bir
parçası olarak değerlendirmek de mümkündür.
Sayfa 112
Osmanlı devletinin toprak mülkiyetinin
niteliği, ancak çift-hane sistemi çerçevesinde tam olarak anlaşılabilir.
Sayfa 150
Merkeziyetçi Osmanlı rejiminde toprağı kiralama ve iltizam yönteminin
yaygınlaşması için nasıl bir açıklama getirilirse getirilsin, sipahi'nin hassa
toprağını idare etmeyi de, kendisine ayrılan kaynakların kirasını kovalamayı
da beceremediği gerçeği değişmeyecektir.
Osmanlı tahrir emin'lerinin imparatorluğun dört bir yanında bu beceriksizliği gözlemiş ve tekrar tekrar
merkezi hükümete bildirmişler; sipahi'nin hassa çiftliği, çayırı , meyva
ağaçları veya un değirmenlerinin idamesi açısından kiralama veya tapu ile
reaya'ya devri yönteminin tasarruftan daha iyi bir yol olduğu görüşü hakim
olmuştu.
1539'da Bosna tahrir emin'i de aynı olguyu gözleyip bildirdiğinde
sultan, bu tür toprakların hassa statüsünün, yani sipahi'nin dolaysız kontrol
ve kiralama yetkisinin ilgası ile, bu toprakların bundan böyle reaya'ya tapu
karşılığı "satışı "nı, yani tapulu tasarruf haline dönüştürülmesini emretti .
Aşağı yukarı aynı dönemde Anadolu'daki Hüdavendigar sancağında da aynı
politikanın benimsendiğini görüyoruz.
Sayfa 161
Ayrıca, Osmanlıların zenginliği, yeni teknolojiler sayesinde tarımın,
çeşitli sanayi ve ticaret gel iri nin azamiye çıkarılması gibi entansif (Yoğun tarım) yöntemlerden değil, fetih yoluyla ilhak edilen topraklardaki yeni vergi
kaynaklarından bekliyorlardı.!
Kaynak = İki sistem arasındaki tezat, daha Adam Smith ( 1937), ss. 3 ve 97'de vurgulanmıştır.
Sayfa 89
Avrupalıları entansif tarıma, dış ticarette merkantilizme ve ülke
içinde emeğin daha entansif kullanımına yöneltecekti.
Sayfa 89