Memduh Şevket Esendal'ın üçüncü romanı Vassaf Bey, 20. yüzyılın ilk yarısında toplumun yaşadığı büyük dönüşümün aile ve birey üzerindeki etkilerini ele alır. Esendal romanın odağına, Cumhuriyet'in yeni başkenti Ankara'daki bürokrat ve yüksek memur ailelerinin maddi ve manevi çıkmazlarını, yeni doğmuş küçük burjuva sınıfının ahlak anlayışını, Batılı ve geleneksel değerler arasındaki çatışmayı yerleştiriyor.
Yargıtaydan emekli bir babanın küçük kızı Perihan, evlenip bir hayat kurmak ister. Onun için toplum ve aile baskısından kurtulmanın tek yolu evliliktir. Herkes Perihan'ın bu arzusunu gerçekleştirmek için seferber olur. Perihan'ın yer yer histerik hale dönüşen evlenme arzusunu okurken arka planda aksayan, açmaziara gark olmuş, kendini henüz bulamamış bir toplumsal oluşumun çırpınışlarına şahit oluruz.
"Konuşmalar" ve "Mektuplar" adıyla iki bölümden oluşan romanın ilk bölümünde karmaşık bir diyalog örgüsüyle yer yer tiyatro metnine yaklaşan bir üslup kullanılırken; ikinci bölümde, mektup tarzının olanakları kullanılmış, türlerin üst üste bindirilmesiyle teknik olarak edebiyatımızın emsal işlerinden biri ortaya konmuştur.
Vassaf Bey, tek kurtuluşu evlenip kabuğuna çekilmekte bulan genç kızları, mutsuz evlilikleri, çıkar temelli ilişkileri, otoriter babaların elinde harcanan hayatları farklı edebi türlerin imkanlarından da yararlanarak bir toplumbilimci titizliğiyle
gözler önüne seriyar
