Yolda bir yerlerde, Descartes’ın “Düşünüyorum öyleyse varım,” sözü yitirilmişti. Ya da daha ziyâde çevrilip şu hâle gelmişti: “Varım, öyleyse düşünüyorum.” Makbul olan nesnel gerçeklik, neden-sonuç, gizli mekanik düzen araştırmasıydı. Bilimin ufku açıktı.