Fahrettin Atar Gönderileri
Fahrettin Atar kitaplarını, Fahrettin Atar sözleri ve alıntılarını, Fahrettin Atar yazarlarını, Fahrettin Atar yorumları ve incelemelerini 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.
İllet'in Tarifi
Kıyasın dördüncü rüknü illettir. İllet şöyle tarif edilebilir:
"İllet asılda hükmün üzerine bina kılındığı bir vasıftır."
Meselâ, şarapda iskâr (sarhoş etme) vasfı bulunur. Bu vasıf sebebiyle şarabın içilmesi haramdır. Kıyas neticesinde, iskâr vasfı bulunan her içkinin haram olduğu hükmüne varılmıştır.
Usülcüler, illete ayni zamanda menâtu'l-hüküm gibi isimler de vermişlerdir.
Sayfa 99 - ASLİ DELİLLER IV- KIYAS.Kitabı okuyor
İllet İle İlgili Şartlar
İllet kıyasın esası, ana dayanağı ve en önemli rüknüdür.
Sayfa 99Kitabı okuyor
Kıyas işlemi ancak illeti akılla bilinebilen ve kıyas yoluyla fer'a uygulanabilecek hükümlerde geçerli olup teabbüdi hükümlerde ise geçerli değildir.
Sayfa 98 - Kıyasın Rükünlerine Ait ŞartlarKitabı okuyor
Kıyasın Rükünleri
Kıyasın rükünleri dörttür:
1. el-Asl. Buna el-makıs aleyh de denir. Hükmü hakkında nass bulunan meseledir.
2. el-Fer'. Buna el-makıs de denir. Hükmü hakkında nass bulunmayan meseledir.
3. Hükmü'l-asl. Hakkında nasss bulunan aslın hükmüdür ki, bu hüküm sonradan fer'e verilir.
4. el-İllet. İllet, asılda hükmün üzerine bina kılındığı vasıftır. Kıyas yapan âlime de kâis denir.
Sayfa 97 - ASLİ DELİLLER IV- KIYAS.Kitabı okuyor
el-İllet (العلة)
İllet, asılda hükmün üzerine bina kılındığı vasıftır. Kıyas yapan âlime de kâis denir.
Sayfa 97 - Kıyasın RükünleriKitabı okuyor
Kıyas'ın Konusu ve Sahası
Taabbudi ve cezai hususların dışındaki nassların genellikle birer illet ile, birer hikmet ve maslahat ile muallel olması bir esastır. Bu bakımdan nasslar, iki kısımdır: Gayr-i muallel nasslar, muallel nasslar.
1- Gayr-ı muallel nasslar
Bunlar, taabbudi ibâdet, keffåret ve cezaî nasslardır. Bunlar üzerinde kıyas yapılamaz. Meselâ, namazların rekatlarının sayısı ve had cezalarının sayısı ile ilgili nasslar bu nev'i'dendir. Bunlara başkaları kıyas edilemez. Sabah namazı iki rek'at olduğundan akşam namazının da iki rekat olmasına hükmedilemez. Müctehid, bu hususdaki nasslara tabi olur. Onların ibareleriyle delâlet ve işaretleriyle amel eder. Onların illetlerini istinbât ile üzerlerine, başkalarını kıyas etmeye çalışmaz. Bu görüş Hanefiler'e aittir.
2- Muallel nasslar
Bunlara nusûs-i ta'liliyye denir. Bunlarda asl olan ta'lildir, kıyasın cereyan etmesidir. Bu kısım nassların her birinin birer illeti bulunmaktadır. Muamelât ilgilendiren nassların hükümleri genellikle birer illete istinat etmektedir. İşte kıyas'n konusu, bu tür nasslardır ve kıyas bu nasslar üzerinde cereyan eder.
Sayfa 96 - ASLİ DELİLLER IV- KIYASKitabı okuyor