Hakkında
Okurlar
44 okur okudu.
18 okur okuyor.
117 okur okuyacak.
12 okur yarım bıraktı.
Sözler ve Alıntılar
Bir eylemin olası sonuçlarından birinin kötü olması ne kadar kötü olursa olsun- tek başına eylemin gerçekleştirilmemesi gerektiğini gösteremez.
Tüm eylemlerin rasyonelliğinin o eylemin beklenen değerine bağlı olduğunu varsaymak biraz tartışmalıdır. Örneğin farz edelim ki sizin beyninizde bulunan ender bir enzim ile tedavi edilmezlerse ölmeleri kesin olan on kişi var. Bu enzim başka bir yerde bulunmuyor ve sizin kafanızdan alınması da ölmenize neden olacak. Bir doktor, bu enzimi zorla almaya-dolayısıyla sizi öldürmeye karar veriyor ama enzim çıkartılmazsa on kişi ölecekken çıkartılırsa yalnızca bir kişi öleceği için bu eylemin beklenen değeri- nin pozitif olduğunu söyleyerek davranışını gerekçelendiriyor. (Başka bir zararla kar- şılaşılmayacağını varsayalım; örneğin doktor cinayetle itham edilmeyecek vs.)
Doktorun beyninizden enzimi çıkarma kararının haklı veya gerekçeli olduğunu söylemek kulağa yanlış geliyor. Bunun nedeni bu eylemin sizin haklarınızı çiğniyor olması. Alternatif olarak, savaş hâli dışında masum bir insanı öldürmenin veya bir insanın yaşamından zorla fayda sağlamanın her zaman yanlış olduğunu söyleyen mutlak bir ahlak kuralı olduğunu iddia edebiliriz. Dolayısıyla beklenen değer hesaplamalarının belirli bir uygulama sınırı vardır: Önerilen bir eylemin beklenen değeri bize, yapılması haklar veya ahlak kuralları ile yasaklanmamış bir şeyi yapmanın rasyonel olup olmadığını söyler.
Sayfa 189
Bir argümanın geçersiz ya da tümevarımsal açıdan kuvvetsiz olduğunu göstermenin etkili bir yolu, karşı örnek ile çürütme yöntemidir. Bu yöntem, incelenen argüman ile aynı türde bir çıkarımdan faydalanan ama bariz bir şekilde geçersiz veya kuvvetsiz olan bir argüman sunmayı içerir.
"Ne malum?" eleştirisinden kaçınmak önemlidir. Bu eleştirinin bir şekli, tümevarımsal açıdan kuvvetli bir argümanın sonucunun "kanıtlanmamış olduğundan, yanlış "olabileceğinden" şikâyet etmektir. Bir başkası, argümana değer yüklü bir terim içerdiği gerekçesiyle itiraz etmektir. Rasyonel bir açıdan yaklaşıldığında bunların gerçek birer eleştiri olmadığı açıktır.
Ayrıca bir argümanı veya görüşü örneğin "siyasi doğrucu" ya da "sosyalist" olarak etiketlemekle yetinmekten de kaçınmak gerekir; böyle bir etiketin argüman veya görüş için geçerli olması, tek başına ilgili argüman veya görüşün niçin reddedilmesi veya kabul edilmesi gerektiğini göstermez.
Sayfa 245
Politikacıların siyasi kararları ile özel yaşamlarındaki kararları arasındaki uçurumlara ilişkin tartışmalar sık sık karşımıza çıkar.
Birinin aşağıdaki argümanı getirdiğini varsayalım:
Hükümetin ulaşım politikası şaka gibi. Kendileri her yere şoförlü makam araçları ile giderken bize arabayı evde bırakıp toplu taşımadan faydalanmamızı söylemelerini nasıl ciddiye alalım?
İlk yeniden oluşturma denememiz geçersiz bir argüman oluşturur:
P1) Hükümet, halka, toplu taşımadan faydalanmasını söylüyor.
P2) Hükümet üyeleri, toplu taşıma yerine arabaya biniyor.
P3) Ne zaman birinin davranışları ile politikaları arasında bir tutarsızlık varsa politikalarını ciddiye almamamız gerekir.
Cevap) Hükümetin ulaşım politikasını ciddiye almamalıyız.
Daha çok insanın özel araçlar yerine toplu taşıma kullanmasının iyi bir fikir olup olmadığı, hükümet üyelerinin toplu taşıma kullanıp kullanmadığına bağlı değildir. Bu safsataya düştüğümüzde "Dediğimi yap, yaptığımı yapma" özdeyişine uymamış oluruz. İnsanların kendi önerilerine ve ilkelerine uygun davranmaları gerektiğini düşünebiliriz; aslında çoğu durumda böyle yapmamaları usdışıdır ama sırf kendi argümanlarının sonuçlarına uygun davranmadıkları için bu argümanları göz ardı etmek de aynı derecede usdışıdır. Elbette kamusal alandaki birinin tutarsız veya ikiyüzlü bir şekilde davranması güvenilirliğini zedeleyerek duyduğumuz güveni ve saygıyı azaltabilir ama argümanlarını reddetmek için tek başına bir neden oluşturmaz.
Sayfa 267
Ahlak ile yasallığı karıştırmak
Bu, yasal her şeyin ahlaka uygun veya tam aksine, yasal olmayan her şeyin ahlak dışı olduğunu varsayma hatasıdır. Bir şeyin belirli bir siyasi oluşumun (ülkenin, ilin, ilçenin, Birleşmiş Milletlerin) sınırları içerisinde yasal olması, o oluşumunun yasalarında o şeyi yasaklayan bir kanun olmadığı anlamına gelir. Ancak bir şeyin yasal olması, onu otomatik olarak ahlakı açıdan kabul edilebilir yapmaz.
örnek: Açıkça ahlak dışı olmasına karşın bazı ülkelerde kölelik on dokuzuncu yüzyıla kadar yasaldı. Diğer ülkelerde günümüzde bile kişiler ırkları, etnik kökenleri, cinsiyetleri veya dini inançları nedeniyle insan hakları ve medeni haklarından yasal olarak mahrum bırakılabilmektedir.
Bazı durumlarda yasaların ahlakı açıdan doğru olanı yansıtacak şekilde değiştirilmesi gereklidir. Aslına bakılırsa, yalnızca ahlaka uygun şeylerin yasal olması gerektiğini iddia etmek çekici görünebilir. Ancak ahlak dışı her şeyi yasaklamak pratik değildir hatta devlet otoritesinin genel kabul görmüş sınırlarını aşacaktır. Ahlaki açıdan kabul edilemez bulduğumuz bazı davranışlar yasamaya uygun bir konu olmayabilir. Tam aksine, bir şeyin yasadışı olması da otomatik olarak ahlaka aykırı olduğu anlamına gelmez.
Sayfa 272
Rasyonel bakımdan ikna edici bir argüman ya tümdengelimsel açından geçerli ya da tümevarımsal açıdan kuvvetli olmalıdır.
Tümdengelimsel açıdan geçerli bir argüman eğer (belirli bir anda) öncülleri kabul etmek için iyi bir nedeniniz varsa (o anda) sizin için rasyonel bakımdan ikna edicidir.
Tümevarımsal açıdan kuvvetli bir argüman eğer (belirli bir anda) öncülleri kabul etmek için iyi bir nedeniniz varsa ve argüman (o anda) sizin için yenilgiye uğramamışsa (o anda) sizin için rasyonel bakımdan ikna edicidir. Tümevarımsal açıdan kuvvetli bir argüman, elinizde o argümanın sonucunu reddetmeyi savunan sizin için daha yüksek rasyonel ikna ediciliğe sahip bir argüman varsa (o anda) sizin için yenilgiye uğramıştır.
Sayfa 243
İletiler
Henüz kayıt yok
Yorumlar ve İncelemeler
Mantığı Anlamak
Kitap, tamamen akademik bir dille yazılmış olduğundan anlaşılırlığı arttırmak amacıyla ilk bölüm kavramları tanıtmaya ayrılmıştır. Mantığı, retoriği, safsataları anlatan ders kitabı niteliğinde akıcı olmayan bir kitap. Buna rağmen; her başlık tanıtıldıktan sonra verilen örnekler, her bölümün ardında bulunan gayet sade bir anlatıma sahip özet bölümleri ve tabii ki her bölüm sonunda yer alan alıştırmalar kitabın anlaşılırlığını arttırıyor.
Mantık kurallarını, hayatımızda karşılaşacağımız retorikleri ve safsataları anlayabilmek adına değerli bir eser. 
İmam Gazali'nin dediği gibi unutmayın ki " Mantık bilmeyenin ilmine güvenilmez." Keyifli okumalar :)
