Avşîn Şêxbizinî
@_Aryana
Li hember dijmin çeka herî bi bandor xwendin e.
Qazî M.
Söz konusu dönemin başında, dünyada makul bir yere sahip olan enerjik, çalışkan Kürt toplumu, bu dönemin sonunda, Ortadoğu'nun en geri kalmış ve en çok tahrip olmuş toplumlarından biri haline geldiler.
Bu çöküşün iki temel nedeni vardı:
1) Ortadoğu'nun, savaş halinde olan ve başlıca savaş hattı da Kürdistan'ın tam ortasında bulunan Pers ve Osmanlı imparatorlukları arasında bölünmesi;
2) daha da önemlisi uluslararası ticaret yollarında tarihin akışını değiştiren rota değişikliğinden dolayı, Kürdistan'ın içine düştüğü keskin ekonomik yalıtılmışlık.
Sayfa 112Kitabı okuyor
Zendlerin ilginç bir özelliği de, askeri seferlere kadınları da dahil etmeleriydi. Oldukça eski ve saygı duyulan bu Kürt geleneği, Kerim Han'ın kendisi tarafından bile uygulanıyordu: ilk gelini onunla omuz omuza Afgan güçlerine karşı savaşmıştı.
Zendler ayrıca başka bir tipik Kürt davranışıyla da dikkat çekmektedir: Kendi dinlerinin yanında diğer dinlere de hoşgörü göstermek.
Danimarkalı arkeolog ve gezgin Niebuhr 1766 yılında, bir Şii Müslüman (veya büyük ihtimalle Yarisani) hanedanlığı olan Zendler'in, "ister Hıristiyan, ister Muhammedi, isterse de Yahudi olsun, silahlı adamlarının dinini umursamadıklarını farketmişti.
Sayfa 119Kitabı okuyor
MED FEDERASYONU (İMPARATORLUĞU)
Medler Asur başkentini kuşatabilmek için, kraliyet cephe gerisini Tarbis'te (modern Kürt köyü Şerif Han) kurmuşlar, Dicle'yi geçmişler ve güneye yönelerek, aralarında üç başkent ile iki kraliyet şehrinin bulunduğu Ashur. Kalhu, Ninova, Dur Şarukin ve Balawat'ı, yani Asur ülkesinin can damarlarını kuşatmışlardı. M.Ö. 612 yılının Ağustos ayına gelindiğinde, Ninova alınmış ve Asur ülkesi tarihe karışmıştı.
Sayfa 78Kitabı okuyor
Okur Takip Önerileri
Mitanniler siyasi açıdan Mısır kralları ile yakın ittifaklar kurmuşlar, sık sık yapılan evliliklerle aralarındaki bağları güçlendirmişlerdi. Nefertiti ve Nefertari gibi ünlü Mısır kraliçeleri Mitanni Aryen prensesleriydi.
Sayfa 76Kitabı okuyor
ANTİK DÖNEM M.Ö. 3000-400
Mardu'nun adı Kürt mitolojisinde, ulusun yaratıcılarından biri olan insansı Mard karakteri olarak varlığını korumaktadır. Ayrıca Batı Kürdistan'da bulunan Mardin şehrinin adı olarak da varlığını sürdürmektedir. Melidiler isimlerini yine Batı Kürdistan'da bulunan Malatya şehrine verirken. Lulubilerin adı Lurların etnik adı olarak varlığını sürdürmüştür.
Sayfa 72Kitabı okuyor
Kürdistan'da Hurri Devletleri: M.Õ. 7.yy'da tüm Kürdistan'ın Medler altında birleşmesi ile doruğa çıkan Hint-Avrupalıların gelişinden önce, Kürt tarihinin 3000 yılık Hurri evresi boyunca sayısız krallık ve şehir-devlet ortaya çıktı ve yok oldu. Bu Hurri krallıkları ve prensliklerinden bazıları şunlardı; Kummuhu, Melidi, Gurgum, Ungi, (Unqi), Kaman, Kasku, Nairi, Shupria, Urkish, Muşku, Urartu, Namar, Saubaru, Mard, Lullubi, Qardu, Zamua, Ellipi, Manna ve Guti. Bunlar günümüzde öncelikle Mezopotamyalı isimleri aracılığıyla bilinmektedir, yerli isimleri ise henüz keşfedilmemiştir. Öte yandan, bunlardan bazılarının, isimlerine modern Kürt yerleşim yerleri ve/veya klan isimlerinde de rastlanmaktadır. Örneğin Muşku adı günümüzde Kuzeybatı Kürdistan'daki Muş şehri ve bölgesi olarak varlığını sürdürmektedir.
Sayfa 71Kitabı okuyor
ANTİK DÖNEM M.Ö. 3000-400
Hurrice yazılan ve günümüze ulaşan en eski belge, günümüzde Mardin'in güneyine denk düşen başkent Urkiş'te kral Tiş-atal tarafından tanrı Nerigal'a ithaf edilen bir tapınağın temelinde bulunan tablettir. Söz konusu tablet M.Ö. 1970 yılına tarihlenmektedir.
Sayfa 70Kitabı okuyor
Çayönü. Oylum Höyük. Titriş (Batı Kürdistan'da). Jarmo, Tepa Gewre (Orta Kürdistan'da, Ganj Dara ve Giyan (Güney Kürdistan'da) gibi bölgeler, Eriha ve Yahudiye ile birlikte, gezegen üzerindeki ilk şehirli toplumlar olmuşlardı, her ne kadar bu şehirler" cüzi bir büyüklüğe (1000-1500 kişi) sahip ol salar da. Dünyanın geri kalan kısımlarının çoğu elbette bu dönemde mağara yaşamıyla sınırıydı.
Sayfa 66Kitabı okuyor
Piktografik yazıyla yazılmış kayıtları taşıyan ve daha iyi bir terim bulunamadığı için "proto-Elami" olarak bilinen kil tabletler, bilindiği kadarıyla ilk kez yaklaşık olarak 4500 yıl önce, Güney Kürdistan'da, Kangawar yakınlarındaki Godin'de ortaya çıkmışlardı. Eğer sikke sisteminin kendisini yazı-dışı kabul edersek, bu tarih Kürdistan'ı dünyadaki ilk okur yazar toplumlardan birinin yaşadığı ve komşu Mezopotamya'dan sonra ikinci sırada gelen ve komşu İran Platosu'ndaki benzer gelişmeler üzerinde düzeyi henüz bilinmeyen etkiler bırakan bir bölge haline getirmektedir.
Sayfa 65Kitabı okuyor
Çayönü'nü çevreleyen bölge, dünyanın yaşayan en eski endüstriyel yerleşim bölgesi olarak adlandırılabilir, çünkü neredeyse 7000 yıl önce başlayan bakır dökümlerden ve bakır alaşımlardan yapılma eşya üreticiliği günümüzde de devam etmektedir.
Dünyada düzenli "modern" dokuma ile yapılmış 9000-yıllık en eski kumaşın yine Çayönü bölgesinde bulunması ve Kürdistan'ın dokuma teknolojisinin gelişimindeki payı halılar ve Dokumalar bölü münde ayrıntılı olarak anlatılmıştır.
Sayfa 65Kitabı okuyor
Elbette tarım zorunlu olarak flora ve faunanın evcilleştirilmesini gerektiriyordu. Günümüzün modern buğday, arpa, çavdar, yulaf, bezelye, mercimek, yonca ve üzüm gibi ürünlerinin ilk örnekleri, ilk defa M.Ö. 9. binyıldan kısa bir süre önce, modern Kürtlerin ataları tarafından ıslah edilmiştir.
Evcilleştirilen ilk keçi, koyun, köpek ve domuzların kalıntıları Kürdistan'daki üç önemli arkeolojik bölgede bulunmuştur.
Sayfa 63Kitabı okuyor
Kürtler arasında, diyasporada Kürdologlardan oluşan bir akademinin oluşumunu teşvik ve finanse edecek bir hayırsever ya da hayırseverlik geleneği de yoktur.
Kürtlerin komşuları olan Ermeniler, kendi kültürlerini ve geleneklerini tam da bu şekilde, yani Batı diyasporasında Armeniology alanında birinci sınıf üniversite müfredatı oluşturup finanse ederek korudular.
Sayfa 63Kitabı okuyor
Tarihi Bereketli Hilâl'in dağlık kuzey kesimi olan Kürdistan, pek çok ilk evcilleştirme ve endüstriyel teknolojilerin yanı sıra, yiyecek üretim tarzlarının da gelişim ve uygulama alanıydı. Kayda değer miktardaki arkeolojik kanıtlar Kürt dağlarının yaklaşık olarak 12 000 yıl önce tarımın icat edildiği bölge olduğuna işaret etmektedir.
Bu devrimci teknoloji daha sonra Kürt dağlarından komşu Mezopotamya'nın ovalarına, Batı Anadolu tepelerine ve İran platosuna yayıldı. Yaklaşık olarak 8000 yıl öncesine gelindiğinde, daha da genişleyerek, Kuzey Afrika, Avrupa ve Hindistan alt kıtasına yayılmıştı. Bu yüzden. Kürdistan birçok yaygın ürünün ve evcil hayvanın çıkış noktasıdır.
Sayfa 63Kitabı okuyor
Neolitik dönem Kürdistan'da temelden farklı olan bir yapıya sahipti. Neolitik devrimin, Kürdistan'ı, dünyadaki başlıca alanlardan biri olarak seçtiği anlaşılıyor Bu toprağın sakinleri, belirsizliklerini hala koruyan güçlerin yol açtığı, açıklanamamış, yoğun bir teknolojik evrim sürecinden geçmişlerdir. Bunlar kısa süre içinde, çoğunluğu yine dünyanın en gelişmiş teknolojik toplumları arasında olan etraflarındaki toplulukların başına geçerek, düşük-yoğunluklu, avcı-toplayıcı ekonomiden, yüksek-yoğunluklu, yiyecek-üretici ekonomiye geçmişlerdir
Sayfa 63Kitabı okuyor
TARİH ÖNCESİ ve ERKEN TEKNOLOJİK GELİŞİM: M.Ö. 10 000-3000
Bugün yaşadıkları ülkenin yerli halkı olan Kürtlerin tarihi hakkında hiçbir "başlangıç" yoktur. Kürtler ve tarihleri, binlerce yıllık kesintisiz içsel evrimi ülkelerine dağınık biçimde gelen halkların ve düşüncelerin asimile edilmesinin ürünüdür. Kürtler kültürel ve genetik olarak, tarih boyunca gelip Kürdistan'a yerleşmiş tek bir halkın değil, tüm halkların torunlarıdır. Hurri, Guti, Kurti Kaldi, Mard, Zela, Karduçi ya da Ari Medleri, Sagartyanlar, Mitanniler ve Kassitler gibi halklar tek başına Kürtlerin atasını ve onların kültürünü değil, yalnızca bir atayı temsil etmektedir. Gerçekten de Kürt halk kültürünün bazı izleri, arkeolojik kanıtlar aracılığıyla 50 000 yıl öncesine, Neandertal insanlara ve açıkça isimsiz olan bir kültüre dek sürülmüştür.
Bununla birlikte, bir yerden başlamak ve Kürtlerin tarihini incelemek üzere, tarihin akışı içindeki dönemeçlerden birini seçmek gerekiyor. En uygun tarih 12 000 yıl öncesi, yani Neolitik Devrimin başlangıcıdır. 12 000 Yıl öncesi aynı zamanda yeryüzünde son buzul döneminin sona erdiği ve jeolojik Holosen döneminin; yani İnsanlık Çağının başladığı tarihtir. Ve Kürtler kendi antik vatanlarını, dağları ve dağ eteklerini, gelişimin başlıca bölgelerinden biri olarak değerlendirebilecek kadar şanslıdırlar.
Sayfa 62Kitabı okuyor