Bilim ve sanatı, teknik ve estetiği bir arada kurgulayan bir model öneriyor
Aliya. Dinî bilimleri fen bilimleriyle buluşturabilmiş bir modeldir bu. Ona göre insana yönelmeyen, insanın kendini keşfine odaklanmayan eğitim, hangi sonucu verirse versin başarısızdır. İçerisinde ruhu barındırmayan, heyecan uyandırmayan, tekdüzelikten yana, sıralama ve yarışma kültürünü önemse- yen, her bir öğrencisi üzerinde benlik adacıkları oluşturan bir eğitim dünya- sında başka bir soluk Aliya'nın sesi. En iyi olmak, sıralamanın üst kısımlarında
yer almak ve nihayetinde en mükemmeli olmak. Bu benlik adacıkları mükem- melleştikçe adadaki ağaçların yaprakları kendine yeşeriyor oysa.
Aliya acı gerçekleri, güzel yalanlara tercih ettiğini söyler (2003; 414). Eğitim konusunda acı gerçeklerle yüzleşmemiz gerekiyor. Çünkü genel kabul görmüş bir ifade ile zihnen kavrayamadığınız mesele fiilen çözülemez.
Bugün Türkiye özelinde İslam dünyası, fikren izah edemediği eğitim meselesini fiilen çözme arayışındadır. Nicelik ve mekân artışı ile çözülmeye çalışılan maarif davamıza bir de bu açıdan bakmak zorunluluğu vardır. Aliya, nicelik artışı ile öğünen bir toplumu gülünç bulur. Hatta onu kilolarıyla övünen obez insana benzetir. Asıl olanın ruha ve estetiğe vurgu yapan, bilim ve edebiyatla derinleşmiş "evrensel bir iyilik" beklentisi içerisinde olmak gerektiğini vurgular (2009; 332).
Aliya, 150 yıldır peşinden koştuğumuz Batıyı yakalamanın yolunun "durmak"tan geçtiğini salık veriyor bize. Durmaksızın tefekkür mümkün değildir çünkü. Düşün, kavra, yorumla, anla ve eyleme geç. Oysa eğitim,sıralamacı/genişlemeci/ilerlemeci anlayışla Batıya öykünerek en fazla kurban verdiğimiz sahamızdır.
Aliya henüz savaş başlamadan, Bosna'da etnik çılgınlığın sezildiği zamanlarda yaptığı bir konuşmasında "tımarhanede aklın sesi olmalıyız" şeklinde bir ifade kullanır. Bugün hâlâ birçok meselemizde aklın sesidir. Son söz olarak, Aliya'nın Özgürlüğe Kaçışım kitabına düştüğü şu mesajı bir eğitim ilkesi olarak not etmeliyiz (2009; 320):
Hedefimiz mükemmel insan değildir.
Hele mükemmel toplum hiç değildir.
Tüm istediğimiz normal insanlar ve normal bir toplumdur.
Allah'ım bizi her türlü mükemmellikten muhafaza et!
Sayfa 504