Psikolojideki yansıtma teknikleri mürekkep lekesi testlerinden ibaret değildir. Bunların ortak yönü, kişiye bir uyaran verip (genellikle bir resim, bir ses ya da koku), bunlar aracılığıyla o an, en derindeki ve en yoğun duygularını, düşünce ve arzularını yansıtmasını sağlamalarıdır. insanlar belirsiz bir uyaran karşısında ne hissettiklerini söylerler. Uyaran ne kadar belirsiz ve bulanıksa, kişi kendine ait o kadar fazla yansıtmada bulunacaktır.
Psikologlar iki tür rol yapma (dissimülasyon) ya da yalandan endişe duyar: izlenimi yönetme, yani kendi hakkında yalnızca olumlu izlenim uyandıracak şeyleri söyleme; kendini kandırma, yani insanın kendiyle ilgili doğruları söylediğine inanmasına karşılık aslında gerçek durumun bu olmaması. Mürekkep lekesi analizi gibi yansıtma tekniklerinin bu sorunların üstesinden geleceği düşünülmektedir.
İnsanlar en derindeki korkularını, umutlarım ve amaçlarını paylaşmakta isteksizlerse ya da paylaşamıyorlarsa, acaba resimlerde ne gördüklerini sorarak bunları anlayabilir miyiz? Kabul edilemez, belki de yasaklanmış rüyalarını ve fantezilerini öykülere ya da resimlere "yansıtabilirler" mi? Popüler psikolojide çok yaygın olan bu görüş, seçimlerin ve tanımlamaların "kişi hakkında size çok şey anlatacağını" ileri sürer. Seksen yılı aşkın bir süre önce bu konudaki ünlü testi geliştiren, İsviçreli psikolog Hermann Rorschach'tır. Fikri 1895'te ortaya atansa, daha sonra ilk IQ testiyle ün kazanan Binet olmuştur.
Nitekim, çoğu insan erkeklerin ve kadınların yalnızca potansiyel olarak değil yetenek açısından da eşit olduklarına inanmak ister. Küçük farklılıklar olsa bile, her iki cinste de bölücü etki yaratacağından bunların araştırılmaması ya da açıklanmaması gerektiğini savunurlar. Araştırmacılar "o alana girme" diye uyarılırlar.
Howard Gardner (1983) zekayı "sorun çözme ya da tek veya birden çok kültürel ortamda geçerli ürünler yaratmak" olarak tanımlayıp yedi zeka türü ileri sürdüğünden beri, çoklu zeka kavramı hayatımıza girmiştir. Gardner, linguistik/sözel ve mantıksal/matematiksel türlerin eğitsel ortamlarda en değerli türler olduğunu söyler.
IQ testleri pek çok boyut açısından birbirinden farklıdır: Kimi akıl yürütmeye kimi belleğe; kimi bilgiye kimi de kuralların uygulanmasına odaklanır. Testlerde sözcük, sayı, biçim, hatırlama bilgisi ve pratik eylemlerin anlaşılması sınanır. O halde soru, çok geniş bir örnekleme dayalı test puanları arasındaki bağıntının ne olduğudur.
"İyi yargılayabilmek, iyi anlayabilmek, iyi akıl yürütmek. Bunların hepsi de zekanın temel etkinlikleridir." A. Binet ve T. Simon, 1916
"Matematik zekası sahip olunabilecek en özel yeteneklerden biri olsa da, matematikçilerin genel yetenek ya da yeteneksizlik açısından toplumun kalanından farklı bir sınıf olduğu iddia edilemez." G. H. Hardy, 1940
Bu alanda yapılan araştırmalar, insanların her yeni kuşakta yaklaşık 4-6 puan ilerleme olduğuna inandığını göstermektedir. Dolayısıyla, anne babanız, kendi anne babalarından daha parlaktı, çocuklarınız da sizden daha parlak olacaklar. Her 10 ya da 15 yılda bir, ulusal IQ düzeyinde de bir sıçrama görüyoruz.
"Zeka kavrama çabukluğudur. Kavranan şey karşısında akıllıca hareket etmek anlamına gelen yetenekten farklıdır." A. N. Whitehead, 1960