Taha Akyol
İktidarların ezeli huyudur, kuvvetli denetimlere tâbi değillerse şatafata, güç gösterisi mekan ve araç lüksüne, taraftarları memnun edecek kadrolar açmaya, maaşlar tahsis etmeye tarihin her devrinde fevkalade yatkındırlar.
Merhum Hocamız Sabri Ülgener’in “İktisadi Çözülmenin Ahlak ve Zihniyet Dünyası” adlı emsalsiz eserinde tarihçi Naima’dan naklettiği “üst tabaka için debdebe ve ihtişam… alt tabaka için kanaat ve itaat” ifadesiyle özetler. (s. 107)
Taha Akyol
Kral değil kural… Kuvvetler ayrılığına, denetim ve denge esaslarına dayalı modern hukuk devleti.
Taha Akyol
Tarih de şahittir ki uzun süreli iktidarlar koltuğa yapışıyorlar. Devletin uçsuz bucaksız yetkilerine alışıyorlar. Kemalizm’in önde gelen yazarlarından Yakup Kadri Karaosmanoğlu “Panorama” adlı mutlaka okunması gereken romanında, Milli Mücadele heyecanıyla yola çıkmış olanların “Devlet Partisi”nin uzun iktidar yıllarında nasıl bozulduğunu anlatır. Bütün siyasi hayat, “Şef’in gözüne girmek”ten ibarettir, çünkü insanlara mevki makam veren, onları milletvekili yapan odur. “O kadar ileri inkılapçılıkla tanınmış bu eski vali”yi, “lök gibi yerinde oturan belediye başkanını”, arsa spekülatörlerini, kodamanların şatafatını anlatır.
Okurken, Namık Kemal’in feryadını hatırlamıştım: “Geldik vatan kavgasına / Düştük rütbe yağmasına!”
Bugün Panorama’yı okuyanlar, “mücahitler müteahhit oldu” sözünü hatırlamadan edemezler.
“Sırtını devlete dayayan siyaset”in yandaşlarına nimet dağıtması ve kitlelerin buna tepkisi…
Taha Akyol
“Kibir hastalığı” sözünün siyaset bilimindeki karşılığı “güç zehirlenmesi”dir. Bu konuda David Owen’in “Hubris Syndrome” adlı kitabı vardır. Bush ve Blair’deki güç zehirlenmesinin onları Irak savaşına sürüklediğini anlatır. Halbuki güçleri, hayallerindeki sonucu almaya yeterli değildi.
Koçi Bey Risalesi
TAHA AKYOL
...
rüşvet, liyakatsiz atamalar, kuralsızlık, keyfilik, israf, eğitimin yozlaşması bütün çağlarda devletleri ve toplumları bozan faktörlerdir. Koçi Bey’i bu gözle okumak gerekir.
DEVLETTE BOZULMA
Bu yazımda, tarihçi Zuhuri Danışman’ın “Koçi Bey Risalesi” adlı yayınından alıntılar yapacağım. Koçi Bey’e göre, bozulma Kanuni Süleyman
PUTİN DAİMA KAZANIR, NEDEN Mİ
Rusya’da yapılan seçimleri yüzde 87.5 oyla yine Putin kazandı. Beşinci defa ve oyu artarak üstelik!
Ukrayna savaşı, Rusların kitleler halinde savaştan kaçması, savaş ve ambargonun tahrip ettiği ekonomi…
Sandığa uydurma oylar atılmış olabilir ama pek azdır. Yüzde 87.5 oranı sandıktan çıktı. Asıl tahlil edilmesi gereken budur: 24 yıldır ülkeyi yöneten, son oarak da ülkesini tahripkâr bir savaşa, iktisadi ambargolara sürükleyen bir lider niye yıpranmaz?
Bunun iki cevabı var:
1. Çarlara, ardından, Lenin’lere, Stalin’lere, Komünist diktatörlere itaate şartlanmış bir toplumun hafızasında hatırlayabileceği etkin bir demokrasi tecrübesi ve kültürünün çok zayıf…
2. Böyle bir toplumda aktif bir muhalefet de yok. Hatta muhalefeti “hain” diye ezme geleneği çok kuvvetlidir.
TAHA AKYOL
KARAR
19.03.2024
Kamu yararı, kanunların hukuka uygunluğu için de şarttır. Kralların, hükümdarların, “ihsan”da bulunması tarihte kaldı. Çağımızda devlet yetkilerinin kullanım ölçüsü de kamu yararıdır.
AYM, “Kamu yararı düşüncesi olmaksızın, başka deyimle, yalnızca özel çıkarlar için veya yalnızca belli partilerin veya kişilerin yararına olarak herhangi bir yasa” çıkarılamayacağın, böyle bir yasanın iptali gerekeceğini hükme bağlamıştır. (K. No: 1967/20)
TAHA Akyol
Karar
15/03/2024
İnönü, Balkan-Ortadoğu coğrafyasında demokrasinin istikrar kazanamayışının bir sebebinin “iktidara gelenin gitmemek istemesi” olduğunu söylemişti. (15 Mayıs 1952)
Onun için başkanlık sistemlerinde bir kişinin iktidarı iki seçimle, toplam on yılla sınırlıdır. Çünkü iktidara alıştıkça onu bırakmak zorlaşmaktadır. Siyaset bilimci Juan Linz’in te tespiti budur.
Parlamenter sistemde süre sınırı yok ama sistemin doğasında güçlü olan denetim ve denge otoriterleşmeyi frenler… CB sisteminde süre sınırı dışında denetim ve denge mekanizmaları fiilen yoktur maalesef.
TAHA AKYOL
KARAR
13/03/2024
Taha Akyol
21. Yüzyılda, 12 bin akademisyeni yurt dışına gitmiş bir ülke olarak “Türkiye Yüzyılı” hamasetiyle avunabilir miyiz? Avutulmalı mıyız?!.
Asıl beka meselesi budur.
20.02.2024
KARAR
Taha Akyol
1 Kasım 2023 tarihli karar... İliç ‘in Yakuplu köyünden Eşref Demir isimli vatandaş, siyanürlü altın işletmesi hakkındaki “ÇED olumlu raporu”nun iptali için dava açmış. Eşref Demirin’ iddiası özetle şöyle
“Köye çok yakın mesafedeki atık depolama tesisine tehlikeli kimyasallar dökülüyor, tesisin insan sağlığı ve ekolojik yaşam açısından tehlike arz