Peyami Safa bu romanda değişik bir dil kullanmayı denemiş pek alışık olmadığımız hem güzel hem anlaması zor ara ara ise şiir gibi anlatım.
Aşağıda bir örneği var:
"Bu gece, sabaha doğru, mars marş emrini alır almaz, hep birden, şiddetle, drenlerinizin içinden fırlayarak hücum edeceksiniz! Kalbe doğru... Kalbe doğru... Sağ ciğerdeki sekiz büyük "fuvayye" birden çatlayacaklar.. Sol ciğerde şimalde iki yara, cenupta yedi yara, bütün kolordularıyla ve ihtiyat kuvvetleriyle; şimal-i garbiye? doğru taarruza geçecekler! Hastanın nöbeti kırk dereceye çıkınca ben umumi taarruz emrini vereceğim... Hazır olunuz! "
Burada babanın vücudundaki hastalıklar konuşuyor birbirleriyle.
Anlatım şeklinin dışında Meliha ve Kamil ekseninde dönen bir hikaye okuyoruz. Kamil çapkındır gördüğü her kadından hoşlanır ve birini diğerinden daha fazla sevmediğini söyler. Kitabı okumak diğer Peyami Safa kitaplarına göre fikrimce daha zor. Lakin yine de şiirselliği insanları güzel analiz edili bildiğimiz Peyami Safa.
Bir duygunun insan hayatındaki yerini ,sonucunu ve insan üzerindeki etkisini başarılı bir şekilde incelemiştir.Pişmanlık duygusunu analiz edip aldatmayı ve aldatılmayı adeta yaşatmıştır.
Melihanın yaşama arzusuyla çıktığı yolda evlendim sandığı Kamil denen o adamla (ki Allah hiç bir kız evladının karşısına bunları çıkarmasın) başına gelen diğer erkeklerle yaşadıkları ve hayatının nasıl mahvolduğunu buna rağmen kitabın son sayfasında yaşadığımız şaşkınlık ve Melihanın yine de yaşama sevincinin ölmemesi …….
Kamil öldüğü için neden üzüldü Meliha? Sevinmeliydi kendisine bu kadar kötülüğü olan birinin ölümünün Melihayı sarsmasına şaşırdım doğrusu. Toplumun bir kadının hayatının mahvolmasında etkilerini okumuş olduk sadece kadın değil toplumun etkileriyle bir insan yoldan sapar
Bilmediğim ne çok şey var...
Selim İleri, benim her zaman çok şeyler edindiğim, çok şeyler öğrendiğim bir yazar. Denemelerinden, anılarından oluşan bu kitapta İstanbul'dan bahsediyor bol bol, üstelik ta çocukluk yıllarından başlayarak tarihî perspektifte bir İstanbul'u anlatıyor. Bunun yanında sanat, sinema, edebiyat dünyasına dair tecrübelerini paylaşıyor, pek kıymetli şeyler söylüyor. Yaşamın oldukça içinde bir kitap; mevsimlerden bahsediyor, mekânlardan bahsediyor, yemek tarifleri bile veriyor, daha ne olsun?
Sıklıkla not aldığım, bolca kitap öğrendiğim bir kitap oldu. Bu bakımdan meraklısı için oldukça ufuk açıcı olduğunu söyleyebilirim. Selim İleri, pek çok pencerelere açılan bir pencere. Ona ne zaman uğrasam ellerim dolu dolu çıkıyorum. Meraklısına, hele ki bir İstanbul tutkunu ise, tavsiye edilir.
Çok ustaca yazılmış,edebi sanatlar kullanılmış. Masum bir kızın aşka adım atmak istemesi ve başına gelenler. Kitap dediğin bana göre hem akıcı olacak hem de edebiyat sanatını barındırdığı belli olacak. Bu öyle bir kitap işte.
‘’Ölüm bir eve girince sağ kalanları da biraz öldürüyor. Bu sükût ondandır. Her başın içinde ölüm .Kimse konuşmaz,hızlı yürünmez,bardak masanın üstüne yavaş konur,nefes alırken bile ses çıkarmamaya çalışılır. Sağların ölüye bu benzeyişleri insanlarda bir müsavi olmak ihtirası bulunduğunu gösterir. Bir nevi adalet.’’
İzmit’te anne ve babasıyla yaşıyor Meliha fakat hayatından bunalmış şekilde. Babası hastadır, annesininde kızı dahil hiç bir şeyi gözü görmez ve umursamaz bir kadındır.
Meliha yaşamak istiyor fakat nasıl ne şekilde?
Bir Akşam uzaktan akrabaları Kâmil’in cepheden dönüp misafir olarak evlerine gelmesiyle Meliha’nın kaderi değişiyor.
Ansızın Kâmil ile birlikte İstanbul’a kaçıyorlar. Geride hasta babasını bırakıyor fakat bu vicdan yükünü taşımakta da zorlanıyor.
Peki yolda bulduğunu yola çıktığına değiştirdiğine değdi mi gerçekten Meliha?
Yaşamak mı istiyorsun? Evet , buyur yaşa bakalım.
Kâmil oldukça çapkın, ikna gücü yüksek, burnu havada garip bi tip. Üstüne üstlük evli ve çocuklu. Buna rağmen Meliha ile yaşamaya başlıyorlar. Zamanla her bir gerçek Meliha’nın yüzüne tokat gibi çarpıyor. Hayatta acı olan ne varsa yüzleşiyor.
Peyami Safa okumayı seviyorum.
Karakterlerini, kitaplarındaki derin konuları…