İki ya da üç nesildir, birçok kişi artık insan olarak değil de, yalnızca çalışan olarak yaşamaya başlamıştır. İnsanı insan kılan özelliklerin giderek yozlaşması, böyle yozlaşmış anne ve babaların yetiştirdiği çocukların da gerçek insan olma yolunda engellerle karşılaşması sonucunu doğuruyor. Aşırı çalışmaya böylesine teslim oluş, insanları giderek dışsal değerlere yönelmeye zorluyordu. Hiçbir şey yapmak istememek, kendini düşünmekten kaçınmak ve her şeyi unutmak arzusu, bu türlü kişiler için artık fiziksel bir ihtiyaç haline gelmiştir.
Günümüzde para hırsı, sahip olma ve şöhret gibi güdülerin yönlendirdiği, normal ve toplumla uyum içinde sayılırken, Spinoza çok önceden bunların pasif ve hasta olduklarını belirtmiştir. Spinoza’nın yaşamı ile örnek olduğu aktif insan tipine, günümüzde çok ender rastlanmakta ve normal sanılan aktivite kavramına uymadıkları için, böylesi kişiler “nevrotik” damgasını yemektedirler.
İnsanların mutsuz oldukları bir toplumda yaşıyoruz. Yalnız, çeşitli korkular altında acı çeken, ruhen dengesiz, yıkık ve bağımlı olan bu insanlar, önce tüm çabalarıyla kendilerine boş zaman yaratmaya çalışırlar, sonra da bu zamanı “öldürebildikleri” ya da geçirebildikleri oranda sevinç duyarlar. Ne acı bir çelişki.
Okur Takip Önerileri
İnancı eleştirmek balığı boğulmaktan kurtarmaya çalışmak gibidir. İnananları gölden çıkarıp karaya koyarak onlar için neyin en iyi olduğunu anlatmanın, bir taraftan da çırpınarak ölmelerini seyretmenin manası yoktur. Gölde olmalarının bir hikmeti vardır elbet.
Felsefe okumak, polisiye roman okumaya benzemez. Okumayı berbat etmek bir yana, yazarın nereye vardığını bilmenin argümanın yapısını anlamanıza yardım ettiğini görüceksiniz.
Keza ne doymaz varlıktır insan! Ulaştığı her tatmin yeni bir arzunun tohumudur, dolayısıyla onun ebediyen doyurulamaz arzularının sonu yoktur.
Sayfa 68
İnsan başta hiç mutlu değildir. Ama bütün hayatını, kendisini mutlu edeceğini sandığı bir şeyin peşinde çabalayarak geçirir ve nadiren amacına ulaşır, ulaştığında da yalnızca düş kırıklığıyla karşılaşır.
Sayfa 284
