KOKU (spoiler içerir)
*Koku en eski duyudur denir, en ilkel canlılar önce kokuyu algıladılar. Hayatta kalmak için elzemdir, ancak tek başına karar verici olabilmesi hele de bir katile tavır konusunda, insani değil de hayvani değil midir? İnsanın akıllı bir hayvan olduğunu söyleriz, öyleyse insan yalnız koku ile bu derece manipüle olabilir mi? Anlaşılan yazar insanın pek de rasyonel olmadığı kabulüne de sahip.
*Kitapta hoşlanmadığım şey Grenoulle bir şeyi yaparken bir şeye direnirken bir şey için didinirken neden öyle yaptığını onu orada neyin tuttuğunu bilmeyişimiz. Önce amaçlar sonra eylemler olur ya, bu kitapta önce eylemler var ve o eylemler neticesinde bir şekilde Grenoulle'in amaçladığı şeyler doğuyor. Bu kitabın bir eksiği değil kasıtlı bir sunuş ise Grenoulle'in kokusunu bilmediği gibi ne istediğini de bilmeyen nehirde bir yaprak gibi sürüklenen biri olduğunu söyleyebiliriz.
*Kitapta bazı tekrarlar bulunuyor. Grenoulle önce kendi varlık çığlığı ile annesinin ölümüne neden oluyor, tabakhaneden ayrıldığında ustası karlı alışveriş yaptığını sanırken ölüyor, parfüm ustası Baldini yüzlerce formül ve şöhret kazandıktan sonra iç rahatlığı ile Grenoulle'i uğurlamasının ardından dramatik bir şekilde ölüyor, yer gazı kuramcı adam yine Grenoulle sayesinde şöhret kazanıp onun ardından ölüyor, son olarak kalfa olarak çalıştığı Grasse'deki dükkanda gidişinin ardından baş kalfa idam ediliyor. Bu dramatik tekrarlar dikkatimi çekti.
Koku
savaş ve yazıklar olsun ki tarafsızlık
Saraybosna'da ilkokulları gezmek ve çocuklarla konuşmak gibi bir adetim var. Çocukların düşünceleriyle, bazı entelektüellerimizin düşüncelerini kıyasladığımda, oyum sıklıkla çocuklardan yana oluyor. Kimileri buna karşı çıkabilir fakat bu onların sorunu. Çocuklar, vatanları Bosna Hersek ve mensubu oldukları millet söz konusu olduğunda son derece netler. Onlar için bu kavramlar gayet açık, kafalarında herhangi bir karmaşa yok. Kimi entelektüellerin ise şöyle şeyler dediklerini işitiyorum: "Ben tarafsızım, savaşla ilgilenmiyorum, ben bunların üstündeyim." Onlar nedense hep bir şeylerin ötesinde,hep bir şeylerin üstünde. Çocukları öldürdükleri, kadınlara tecavüz ettikleri bu savaşta onlar tarafsızmış; böyle bir durumda herhangi birinin tarafsız olma hakkı var mıdır? Bu yaşadığımız zaman gerçekten de bir tezatlar dönemi, iyilik ile kötülük hiçbir zaman, âmâ bir insanın bile neyin ne olduğunu anlayabileceği kadar açık bir şekilde çarpışmamıştı. Ancak,yazıklar olsun ki onlar tarafsızmış!
Sayfa 157
