Osmanlı mekteplerinde 1850'lerden sonra öğrencilere farklı şekillerde mükafat (ödül) verilirdi. Başarı belgesi, yiyecek, içecek, para başta gelen ödül çeşitlerindendi. Ama bunların en bilineni başarı belgeleri idi. Bu başarı belgeleri, günümüzdeki takdir ve teşekkür belgeleri gibi sene sonunda değil sene içerisinde verilirdi. Sultan İkinci Abdülhamit Han, Mülkiye Mektebi gibi bazı okulların başarılı öğrencilerine saat hediye etmişti. Başarı belgeleri, farklı farklı renklerde ve kalınlıklarda olup özenle süslenirdi.
Bu ödüller, öğrencilerin daha gayretli çalışmalarını teşvik içindi. İşte o belgeler:
1 - Aferin
Okula devam edip derslerine gayretle çalışan, uslu ve terbiyeli olan talebelere verilirdi.
2 - Tahsin (Güzel bulma, beğenme)
"Aferin" gibi derslerine çalışanlara, okula devamlı gelip hal ve hareketi düzgün olanlara verilirdi.
3 - Zikr-i cemil (Güzel hatırlanma)
Herhangi bir ödül kazanamamış talebenin daha fazla çalışarak mükafat kazanmasını teşvik etmek için verilirdi.
4 - Mükafat Cildi
Sene sonu ödül merasimlerinde ders birincilerine, özel "mükâfat cildi" ile kaplanmış kitap hediye edilirdi. Bu ciltler, türlü türlü olur ve genellikle bir tarafında Osmanlı arması diğer tarafında Ay yıldız bulunurdu. Bazen de çiçek desenli olurdu. Ciltlerin üzerinde "mükafat", "aferin" gibi kelimeler yazardı.